اسرار التوحید

توضیحات

اسرارالتوحید یا اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی‌سعید ابی‌الخیر، پس از یک‌صد و سی سال از مرگ ابوسعید ابی‌الخیر در خراسان، توسط یکی از نوادگان او به‌نام محمد بن منور نگاشته شد. تألیف کتاب پس از حمله غزان به میهنه انجام گرفته‌است و آن را در حدود سال ۵۷۰ هجری قمری دانسته‌اند. محمد بن منور کتاب خود را به سه باب تقسیم کرده‌است. باب اول در ابتدای حالت شیخ، باب دوم که به بیان حالات شیخ ابوسعید در سال‌های میانی زندگی او اختصاص دارد، بسیاری از گفته‌ها و اشعاری را که به زبان وی رفته، گردآوری و نقل کرده‌است و باب سوم انتهای حالت شیخ است. این کتاب انشایی روان و منسجم دارد و در دوره اوج سبک مصنوع شکل گرفته ولی تنها در مقدمه مصنوع است و به غیر آن در ردیف سبک مرسل قرار دارد. از جمله منابع محمد بن منور کتاب حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر است که پسرعموی محمد بن منور به نام جمال الدین ابوروح لطف‌الله بن ابو سعدبن ابو طاهربن ابوسعیدبن ابوالخیر آن را تألیف کرده‌است. همچنین از مقامات‌هایی استفاده کرده که در آن عین سخنان ابوسعید در خانقاه‌ها ضبط شده بود.