قلاع حشاشین

درباره کتاب

از جمله کتاب‏ های نوشته شده در زمینه‏ جغرافیای تاریخی مربوط به سر زمین‏های تحت‏ نفوذ اسماعیلیه کتاب قلاع حشاشین‏ نوشته پیترویلی ، محقق انگلیسی است. این کتاب حاصل سه سفر اکتشافی ویلی و گروهش ، طی سالهای 1961-1959 میلادی 1338-1340 شمسی به مناطق گیلان، دیلمان،اشکور،دره الموت و رودبار است که پایگاه‏ مرکزی نهضت اسماعیلیه در شمال ایران محسوب‏ می‏شده است.

قلاع اسماعیلیان در چند ناحیه پراکنده است؛ از قبیل اصفهان، قهستان، سمنان و دامغان، قزوین، طارم و بعضی نواحی دیگر که این قلعه‌ها ساخت دست پیروان و حاکمان اسماعیلی بوده است. شناختن این قلاع و محل وقوع هر یک و حوادثی که در آنها پیش آمده بوده است، از لحاظ تاریخ و شناخت جغرافیای تاریخی ضروری است. به همین لحاظ بعضی از مسافران خارجی در سفرنامه‌های خود به معرفی آنها پرداخته‌اند.این کتاب دربرگیرنده رشته مطالعاتی است از گروهی سفردوست و دانش‌پژوه انگلیسی درباره قلاع اسماعیلیان در دره الموت.

پیروان مکتب صباح که به الموتیان و اسماعیلیه نیز شناخته می‌‌شدند ، به نام حشیشیون (حشاشین) معروف بودند که ریشهٔ کلمهٔ Assasination در زبان انگلیسی نیز از همین مکتب است. بررسى و تحقیق تاریخ اسماعیلیان کارى بسیار دشوار است. محققان براى پژوهش در باره این فرقه با مشکلاتى رو به رو هستند که در بررسى سایر سلسله‏ ها و فرقه ‏ها وجود ندارد. کمتر فرقه ‏اى را مى‏توان یافت که مانند اسماعیلیان دچار ابهام و پیچیدگى شده باشد. تاریخچه زندگانى سران آن‏ها و افکار و عقایدشان بسیار تاریک و مبهم است و این مشکل با مراجعه به منابع متعصبانه و مغرضانه دشمنان اسماعیلیان که اجبارا به آن‏ها رجوع خواهد شد ، برطرف نمى ‏شود.

ابهام در تاریخ این گروه دلایل مختلفى دارد ، از جمله این که منابع تاریخى خود اسماعیلیه نوعا از بین رفته و ماخذ عمده اطلاعات ، کتاب‏ هایى به قلم مخالفان ایشان است. از این رو، به ناچار باید به منابع تاریخ‏ نویسانى اتکا کرد که یا کورکورانه دشمن تحولات درونى اسماعیلیان بودند، و یا آن را نادیده مى‏ گرفتند ، لذا بر محقق منصف و بى‏ غرض که تا اندازه‏اى با تاریخ آن عصر، انس دارد ، غرض ‏ورزى در بسیارى از نسبت ‏ها که به این فرقه و پیروان آن داده اند ، آشکار است ، و اغلب آن‏ها به نظر کلى ، ساختگى مى‏ آید.