نقش زنان دربار در تاریخ ایران

درباره کتاب

در ابتدای این پژوهش هدف اولیه جمع آوری شرح حال زنانی بود که نقشی در تاریخ سیاسی ایران داشته‌اند تحقیقی صورت گیرد. پس از آن که بخش‌هایی از آن تهیه شد این پرسش مطرح گردید که خلاء تشخیص و موقعیت زمان برای خواننده وجود دارد و عدم توجه به این نکته‌ی حیاتی ابهام و سردرگمی فراوان ایجاد خواهد کرد، در نتیجه تصمیم بر آن گردید که شرح زندگی‌ها در یک تقسیم بندی با معرفی کوتاه سلسله‌ها انجام شود. انتخاب هر سلسله‌ی پادشاهی علاوه بر تفکیک و درک بهتر موضوعات تاریخی، حاوی این پیام نیز می‌باشد که هر سلسله بر مبنای رفتار خود باعث چه تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شده‌اند. از آن جا که ظهور هر سلسله‌ ریشه در تحولات گذشته دارد و گاه در یک زمان چندین حکومت ملوک‌الطوایفی بر ایران فرمانروایی داشته‌اند بنابراین امکان معرفی برخی اشخاص در زمان خاص نبوده است. در این تحقیق جای صحبت از شخصیت زن نیست و در این رابطه نه تخصصی دارم و نه توان بیان مطلب، بنابراین تنها به نقش تاریخی زنان در دربار و سیستم حکومت‌های ایران کرده‌ام. تمام تلاش بر این اساس بوده است که ارائه هر موضوع با استناد تاریخی و بدون توجه به مطالب داستانسرایی و افسانه‌ها صورت گیرد و تا حد امکان از اعمال نظر پرهیز شود. با توجه به رعایت این موازین در نهایت فروتنی باید گفت که در مجموعه‌ی این روایات جای نقص و گاه قابل نقد و نفی بسیار وجود دارد، لذا این گردآوری را باید به منزله پلی برای عبور از چالش‌های تاریک تاریخ نگریست. محتوای این پژوهش تازگی ندارد، ولی سعی گردیده تا حدودی اوضاع اجتماعی اکثریت خاموشان و به خصوص زنان را از پشت پرده‌ها روشن سازد و با ایجاد تنوع در تنظیم مطالب زمینه‌ را برای گرایش به سوی اهمیت تاریخ و درک عمیق‌تر از آن سوق دهد. البته لازم به ذکر است که سیستم مردسالاری و به حاشیه رانده شدن زنان از فعالیت‌های اجتماعی به هیچ وجه خاص جامعه‌ی ایران نبوده و چهره‌ی مشترک تمام جوامع شرق و غرب می‌باشد. متأسفانه نوع نگاه به زنان در اکثر جوامع منفی بوده و حتی انسان بودن آنان را زیر سؤال برده‌اند. حتی مغرب زمین تا پیش از رنسانس در راستای همین پدرسالاری حرکت کرده است و در جهان امروز نیز نوعی از نگاه مردسالاری نسبت به زنان وجود دارد و اغلب از دید کامجویی و بهره‌کشی به قشر زنان نگاه می‌کنند.

همان گونه که اشاره شد هدف از گردآوری این موضوع بر محور موقعیت و مقام زنان در طول تاریخ ایران می‌باشد، اما به خاطر آن که این مطلب از حالت کلی‌گرایی خارج شود تنها به شرح زندگی زنان دربار اکتفا شده است. درباره وضعیت بقیّه‌ی زنان که نیمی از جمعیت جامعه را تشکیل داده‌اند همانند اقشار دیگر که شامل مردان ستم کشیده می‌باشند اطلاعات ما بسیار ناقص است و در نتیجه برداشت‌های این بحث را نمی‌توان به اکثر زنان جامعه تعمیم داد. زنان ایرانی در جریان زندگی دشوار خود به خاطر عوامل متعددی چون فرهنگ حاکم بر جامعه، بیش از مردان در معرض محدودیت‌های گوناگون قرار داشته‌ و به ندرت مجال یافته‌اند تا در امور جامعه‌ شرکت جویند و نیروی عظیم خویش را در توسعه و تغییرات اجتماعی به کار اندازند. این سرنوشت تحمیلی موجب گردیده است که شور زندگی خواهی زنان خاموش شود و دیگر انتظاری باقی نمی‌ماند که در این وضعیت نامطلوب و تیره‌روزی با مردان مقایسه شوند و مورد داوری تاریخ قرار گیرند. اما جای بسی خرسندی است که زنان ایران از یک قرن پیش یعنی مقارن انقلاب مشروطیت برای دستیابی به حقوق اجتماعی خود تأکید می‌ورزند و با آموزش و تعلیم دختران و تأسیس مدارس در تحقق آن می‌کوشند و در حال حاضر نیز از فناوری‌های دنیای روز بهره می‌گیرند. گذشته از تفاوت‌های جنسی و ژنتیکی که در امر خلقت بین زنان و مردان وجود دارد و کل هستی بر مبنای دو جنسی تکامل یافته است، مسأله‌ی ورود نیمی از انسان‌ها در صحنه‌ی اجتماعی مطرح می‌باشد که بر اهمیت موضوع می‌افزاید. به نظر می‌رسد که نوع نگرش به زنان بیشتر تحت تأثیر جوّ فرهنگی غالب بر جامعه شکل گرفته‌اند و برای تغییر نیازمند شکستن برخی سنت‌های گذشته خواهیم بود. در هر صورت دیدگاه‌های مختلف در این زمینه وجود دارد و نتیجه‌ی قطعی نمی‌توان ارائه داد. محتوای این موضوع گسترده برای دستیابی و برداشت بهتر در دو بخش فرهنگی و تاریخی مورد بررسی قرار خواهند گرفت