وینگنشتاین – پوپر و ماجرای سیخ بخاری

درباره کتاب

در شامگاه ۲۵ اکتبر ۱۹۴۶، در اتاقی شلوغ و پرهیاهو در کیمبریج، لودویگ ویتگنشتاین و کارل پوپر برای اولین و آخرین بار با هم روبه رو شدند و تقریباً بلافاصله شایعه در اکناف جهان پیچید که این دو، مجهز به سیخ های آختهٔ بخاری، به جان هم افتادند…
«آن ده دقیقه بنیاد جهان فلسفهٔ غرب را حسابی تکان داد… نویسندگان داستان بسیار خوبی پیدا کرده اند و ماجرا را به طرزی دلپذیر باز می گویند.»

مباحث این کتاب بر پایه گفت و گو یا منازعه کوتاه ‘لودویگ ویتگنشتاین’ با ‘کارل پوپر’ در ‘کمبریج’ شکل گرفته است. به تصریح کتاب: ‘آنچه مسلم است بگو مگوی شدیدی بین پوپر و ویتگنشتاین درباره ماهیت اصلی فلسفه درگرفت ـ یکی می‌گفت تردید نیست که مسائل فلسفی وجود دارد (پوپر) دیگری می‌گفت نه این‌ها صرفا معما است (ویتگنشتاین). این مشاجره فورا به صورت افسانه‌ای درآمد. یک روایت اولیه حادثه می‌گوید که پوپر و ویتگنشتاین برای به کرسی نشاندن حرف خود سیخ‌های تفته بخاری را به طرف هم نشانه رفتند…. ویتگنشتاین و پوپر بر تلقی ما از تمدن, علم و فرهنگ تاثیر ژرف نهاده‌اند. هر یک به نوبه خود سهم بازرسی در مسائل دیرین, مباحثی مانند ما چه می‌دانیم, دانش خود را چگونه می‌توانیم پیش ببریم, چه حکومتی لازم داریم, و نیز در معماهای عصر ما, مثلا حدود زبان و معنا, و این که در ورای این محدوده چه قرار دارد, ایفا کرده‌اند. آن‌ها هر کدام باور داشتند که فلسفه را از خطاهای گذشته‌اش رهانیده است, و مسئولیت آینده‌اش را بر دوش می‌کشد. ویتگنشتاین از دید پوپر بزرگ‌ترین دشمن فلسفه بود. با این همه داستان سیخ بخاری از شخصیت و از عقاید هماور دانش فراتر می‌رود. ولی جدا از داستان زمان آن‌ها نیست, دریچه‌ای است به روی تاریخ پرآشوب و تراژیکی که زندگانی آن‌ها را شکل بخشید و این دو را در کمبریج به هم رساند. و نیز داستان دو دستگی در فلسفه قرن بیستم در باب اهمیت زبان است: اختلاف میان کسانی که مسائل فلسفی سنتی را صرفا مخمصه زبانی می‌دانستند و آن‌هایی که فکر می‌کردند این مسائل از حد زبان بیرون است’. بدین سان, در این کتاب درباره مناقشه کوتاه بین پوپر و ویتگنشتاین, چند و چون آن, گواهان در جلسه, خاطرات شاهدان, و تقابل فکری آن دو بحث شده است.