ایران و قضیه ایران ( سفرنامه جرج ن کرزن )

درباره کتاب

جرج ن کرزن در سال ۱۸۸۹ با عنوان خبرنگار روزنامه تایمز به ایران آمد و به مسافرتی ۶ ماهه در این کشور پرداخت. او حاصل مشاهدات خود را در این سفر در کتاب «ایران و قضیه ایران» نگاشت که نخستین بار در سال ۱۸۹۲ انتشار یافت. «ایران و قضیه ایران»، آن‌گونه که «جرج ناتانیل کرزن» بیان می‌دارد حاصل مسافرتی است که وی در سال ۱۸۸۹ میلادی (مطابق با ۱۲۶۷ ه.ش و ۱۳۰۶ ه.ق) به ایران داشته و در طول اقامت خود در کشور ما، به گشت و گذار در اقصی نقاط آن پرداخته است.بعلاوه کرزن در بخش پایانی سفرش سیر و سیاحتی نیز در خلیج‌فارس داشته و دور تا دور آن را از نظر گذرانیده است. هدف از نگارش این اثر، سیاسی بوده و بیشتر به رقابت‌های روسیه و انگلیس در ایران پرداخته و شیوه تحریر آن، بسیار ممتاز و از لحاظ نثر انگلیسی، اثری ارجمند و عالی است. چرچیل در کتاب «نویسندگان زبردست»، مؤلف را از جهت انسجام کلام و کلمات وزین که در این کتاب به کار برده است، نیک ستوده و تامس هاردی شاعر و نویسند انگلیسی به او چنین نوشته است: «شاه کار و تتبعات تو، مایه انفعال دیگر دانشمندان ما شده است». هنگام بحث راجع به هریک از محلات یا موضوعات، فهرست کاملی که حاصل مطالعات مؤلف از تالیفات مربوط در زبان‌های اروپائی بوده، ضمیمه شده و جدول‌ها، شجره انساب و فهرست‌هایی نیز که سابقا انتشار نیافته، در متن آورده شده است. در پایان بخش هائی که مربوط به ولایاتی خاص یا قسمتی از کشور است، فهرستی از جاده‌های عمده که در نواحی مجاور هست و نویسندگان سابق، از آنها عبور و یا فقط نامشان را ذکر کرده‌اند، ترتیب داده شده است. در باره املای صحیح نام‌ها، کوشیده شده است، بین شیوه متداول و اسلوب دقیق علمی، طریقه‌ای انتخاب شود که آسان و بری از سبک علمی خشک باشد. در این اثر بی بدیل، اطلاعات گوناگونی به جهان گردان اروپایی در مورد اوضاع ایران و چگونگی سفر به این سرزمین داده شده است. در فصل‌های سی گانه، نکته و مطالبی راجع به وضع و حال ایران، خاصه در قرن گذشته نیست که نویسنده دقیق، از بررسی و تحقیق در باره آن صرف نظر کرده باشد؛ و از این جهت، مدعی است که در زمینه ایران شناسی، شاه کاری پدید آورده است.فهرست جلد اول : – مقدمه مترجم – دیباچه مؤلف – فصل اول ، پیشگفتار – فصل دوم ، راهها و اسباب سفر – فصل سوم، از لندن به عشق آباد – فصل چهارم ، منطقه ماوراء دریای خزر – فصل پنجم ، از عشق آباد به قوچان – فصل ششم ، از قوچان به کلات نادری – فصل هفتم ، مشهد – فصل هشتم، سیاست و تجارت خراسان – فصل نهم ، مسئله سیستان – فصل دهم ، از مشهد به تهران – فصل یازدهم ، تهران – فصل دوازدهم، ولایات شمالی – فصل سیزده هم، پادشاه ، خاندان شاهی ، وزیران – فصل چهاردهم ، حکومت – فصل پانزدهم ، تاسیسات و اصلاحات – فصل شانزدهم، ایالات شمال غرب و غربی – فصل هفدهم، قشون – فصل هجدهم ، خط آهن – فهرست اعلام جلد دوم: – فصل نوزدهم ، از تهران به اصفهان – فصل بیستم ، از اصفهان به شیراز – فصل بیست و یکم، تخت جمشید و ویرانه های دیگر – فصل بیست و دوم ، از شیراز به بوشهر – فصل بیست و سوم، ایالت های شرق و جنوب شرقی – فصل بیست و چهارم، ولایات جنوبی – فصل بیست و پنجم ، رودخانه کارون – فصل بیست و ششم، بحریه – فصل بیست و هفتم، خلیج فارس – فصل بیست و هشتم، درآمد ، منابع و مصنوعات – فصل بیست و نهم ، بازرگانی و تجارت – فصل سی ام، سیاست روس و انگلیس در ایران