بستان الحق ( کتاب مملکت داری )

درباره کتاب

موضوع این کتاب، تبیین افکار سیاسی اجتماعی مردم در عصر مشروطیت و شرح اوضاع ایران در آن دوران است. کتاب حاضر، مشتمل بر متن «رساله بستان الحق» است. رساله مذکور، از جمله رسالاتی است که هم زمان با سال‌های نخست مشروطیت با دیدگاهی واقع‌گرایانه تدوین گردیده است. نگارنده، در این رساله به شرح مسایل سیاسی پرداخته و با احاطه‌ای که بر مباحث دینی داشته و با توجه به اعتقادات خویش، مسایل سیاسی روز را تحلیل نموده است.

رساله ی بستان الحق با اشاره ای به حوادث عصر مشروطیت و تحولی که در نظام و اندیشه ی سیاسی آن زمان به وجود آمده است، به بررسی مطالبات مشروطیت مبادرت و ساختارهای اجرایی آن را با تشریح آموزه های دینی هماهنگ می سازد. این رساله با گفتاری در علل ترقی و آبادانی اروپا و عقب ماندگی شرق، سخن از توأم بودن ترقی خواهی با باورهای اسلامی می راند. اهمیت قانون در انتظام جامعه و امنیت و قانون خواهی به عنوان مقدمات پیشرفت علمی و فکری، از دیگر مباحث مطرح شده در رساله ی بستان الحق است. بخش دیگری از این رساله مقدمات اخلاقی در سطوح فردی و اجتماعی را در فصل های مختلف به بحث گذاشته است. نویسنده با آغاز از مسائل اخلاقی، به مباحث اعتقادی پرداخته و بر پایه ی آن ها، ضرورت قانون مندی و ترقی خواهی را در جامعه ی ایرانی خاطرنشان می کند. از نظر نویسنده، اجتماع ایرانی به واسطه ی دور ماندن از ترقی و پیشرفت علمی و فکری، به انحطاط اخلاقی در حوزه های شخصی و عمومی گراییده و تنها راه برون رفت از این عقب ماندگی، آگاهی از دانش های جدید، پایبندی به اخلاقیات و سیاست روز است.