بیست سال در ایران ( روایت یک زندگی در دوران سه پادشاه قاجار )

درباره کتاب

در کتاب« بیست سال در ایران» یک پزشک مبلغ آمریکایی ایران را در اواخر قرن نوزدهم و آغاز قرن ۲۰ توصیف می کند. وی از کردستان شروع می شود و سپس به آذربایجان و سپس شمال ایران در نزدیکی دریا می رسدو سپس به تهران می رود. این قسمت اول کتاب در چندین فصل است. در بخش دوم او به طور کلی در مورد پارسیان صحبت می کند ، سیستم دولت را توصیف می کند ، سیستم سیاسی ، زندگی اجتماعی ، صنعت و غیره …

کتاب بیست سال در ایران سفرنامه جان ویشارد که به سال ۱۸۹۱ برای خدمات پزشکی به مناطق کردستان رفته و تفصیل آن را در سه بخش ول کتاب آمده کتاب بیست سال در ایران سفرنامه خواندنی از ایران و روایت زندگانی در دوران سه پادشاه می باشد .

یادداشت‌ها و نتیجه تجربیات اقامت دکتر جان ویشارد آمریکایی در ایران است. این کتاب نشان می‌دهد که ویشارد  نه تنها پزشکی حاذق است ، بلکه از تهیه یادداشت‌های نسبتاً دقیق از جریانات روزمره و تاریخی ایران آن زمان  نیز غافل نمانده است.کتاب از فعالیت‌های مسیونرهای مسیحی آمریکایی در کردستان آغاز و تاریخ شروع اولین واحد پزشکی در ارومیه توسط دکتر گرانت آمریکایی در سال ۱۸۳۵ را متذکر می‌شود آن سالها ۱۲ پزشک آمریکایی که ۶ نفر از آنها زن بودند در ۵ بیمارستان و ۱۰ پزشک‌خانه در تهران و تبریز  همدان، قزوین و کرمانشاه به کار طبابت مشغول بودند.

فصل‌های دیگر کتاب دکتر ویشارد از ماجرای شورش شیخ عبیدالله در ارومیه و اطراف تا کشته شدن ناصرالدین شاه و اوضاع اجتماعی و اقتصادی و صنعت و تجارت ایران را شامل می‌شود  بخش‌های آخر کتاب در مورد مشروطه و اقدامات محمد علیشاه و جنبش ترقی‌خواهانه در ایران است.دکتر ویشارد قسمت‌هایی از کتاب را به وضع بهداشت ایران در آن زمان و کشتار وسیع وبا که هر چند وقت یک بار ایران را درو می‌کرد اختصاص داده است.

دکتر ویشارد می‌گوید: با تیر خوردن ناصرالدین شاه فوری به بیمارستان مراجعه و خواهان حضور در دربار شدند ولی وقتی من رسیدم و معاینه کردم دیدم کار از دارو و درمان گذشته است.مطالعه کتاب ،خواننده را به گردشی تاریخی و تحقیقی در عهد ناصری و مشروطه می‌برد.

…میسیون امریکایی به ۱۲۶۶ شمسی زمینی در تهران برای تاسیس مریض خانه خریداری کرده بود که ناصرالدین شاه هم نسبت به این اقدام علاقه زیادی از خود نشان داد. پس فرمانی مبنی بر اجازه ساختمان صادر کرد. اما این فرمان شامل شرایطی بود که قبول آن برای میسیون میسر نبود. از جمله شرایط یکی این بود که موذنی از طرف بیمارستان استخدام شود که در ساعت های معین مردم را به نماز و عیادت بیماران دعوت کند و نیز تاکید داشت که زنان در بیمارستان پذیرفته نشوند. صدور این فرمان باعث شد که تاسیس بیمارستان چند سالی به تعویق افتد.

بالاخره امین‌الدوله نخست وزیر به اطباء اطمینان داد که حاضر است فرمان شاه را ملغی ساخته خود مسئولیت کامل عدم اطاعت از آن را بر عهده گیرد. با این پیشامد از امریکا تقاضا شد که پزشک قابلی برای اداره بیمارستان استخدام و به تهران اعزام شود.

در پاسخ آن درخواست دکتر ویشارد پس از دو سال خدمات طبی در مغرب ایران به پایتخت انتقال یافت. بیمارستان امریکایی در پاییز سال ۱۲۷۲ شمسی رسماً به دست این طبیب گشایش یافت. از این تاریخ امور مریض‌خانه به طرز رضایت بخشی اداره شد و شاه نیز از خدماتی که توسط آنان می‌گرفت تقدیر کرد. با مهارت زیادی که دکتر ویشارد در امور پزشکی خاصه جراحی داشت اعتبار بیمارستان را در انظار مردم بالا برد.

این طبیب علاوه بر اداره بیمارستان کلاسی نیز برای تربیت اطباء ایرانی تاسیس کرد.در سال ۱۲۸۳ شمسی  بیماری وبا مجدداً در ایران شیوع یافت.برای مبارزه با آن میسیون پزشکی از ایرانیایی که توانایی داشتند استمداد کرد و آنان نیز به قدر توانایی خویش از هیچگونه کمک و همراهی دریغ نورزیدند. برای مداوای بیماران سه مرکز در تهران و یکی در تجریش دایر شد. دکتر ویشارد رساله ای نوشت و اقداماتی را که  برای پیشگیری از این بیماری ضرورت داشت به تفضیل توضیح داد. کارکنان میسیون با گاری‌هایی که اجاره کرده بودند در کوچه‌های شهر در جستجو بودند و بیماران را به مراکز طبی انتقال می‌دادند.

پس از چندی بیمارستان امریکایی در همدان، رشت، مشهد، کرمانشاه و تبریز گشایش یافت. دکتر ویشارد تا سال ۱۲۸۹ شمسی در تهران خدمت کرد که در آن سال از طرف میسیون متقاعد شد و به امریکا بازگشت…

دکتر ویشارد به جهت ممنوعیت ورود زنان به مریضخانه، از ساخت آن منصرف شده و به ولایات غربی ایران رفت و کار طبابت خود را با دایر نمودن مطب آغاز نمود. دو سال طول کشید تا برخی اطرافیان ناصرالدین شاه توانستند شاه را مجاب به احداث مریضخانه‌ای نمایند که بیماران زن را هم پذیرش نماید. به محض رضایت شاه، دکتر ویشارد را خبردار نمودند. وی بلافاصله به تهران مراجعت کرد و با هزینه شخصی خود اقدام به ساخت مریضخانه‌ای نمود که بعدها آنرا بیمارستان آمریکایی تهران نامیدند. مریضخانه دکتر ویشارد از ۱۲۷۲ خ رسما آغاز به کار کرد و به جهت جراحی‌هایی که انجام میداد خیلی زود اعتباری در بین مردم کسب نمود.

دکتر ویشارد در خاطرات خود از دختربچه‌هایی میگوید که در سنین پایین و به دلایل مختلف توسط والدین‌شان شوهر داده و یا بهتر است بگوییم فروخته شده بودند و در نتیجه رابطه جنسی، آسیب دیده و به مریضخانه او مراجعه میکردند. وی از وضعیت این دختربچه‌ها متاثر میشود اما کار چندانی از دستش بر نمی‌آید.از دیگر خدمات دکتر ویشارد دایر نمودن کلاس‌های پزشکی در بیمارستان بود. وی شخصا در این کلاس‌ها حاضر میشد و دانش پزشکی و تجربیات کاری خود را به کارآموزان ایرانی انتقال میداد.دکتر ویشارد تا ۱۲۸۳ خ در ایران ماند و سپس به آمریکا مراجعت نمود.