دومین انقلاب روسیه

درباره کتاب

گورباچف امید داشت که برنامه‌های اصلاحات اقتصادی او (پرسترویکا) در داخل باعث افزایش سطح زندگی و بازده کارگران شود. اما بسیاری از اصلاحات او بسیار تندرو شمرده می‌شدند و با مخالفت‌هایی از درون حکومت شوروی مواجه شدند.
در ۱۹۸۵ گورباچف اعلام کرد که اقتصاد شوروی باید مجدداً از نو ساخته شود. در آن دوران معمولاً بیشتر از اصطلاح «اسکورین» برای اشاره به این «از نو ساخته شدن» استفاده می‌شد اما بعدها اصطلاح «پرسترویکا» رایج‌تر گشت.

اولین اصلاحات معروف او در سال ۱۹۸۵ با نام اصلاحات الکلی صورت گرفت. این اصلاحات در جهت مبارزه با رواج گستردهٔ الکلی‌ها در اتحاد شوروی انجام شدند. قیمت ودکا، شراب و آبجو افزایش یافت و فروششان محدود به شرایطی خاص شد. اگر کسی هنگام کار یا در اماکن عمومی مست بود، دستگیر می‌شد. مشروب‌خواری در قطارهای طولانی مسیر و اماکن عمومی ممنوع شد. بسیاری از معروف‌ترین شرکت‌های شراب‌سازی تعطیل شدند. صحنه‌های نوشیدن الکل در فیلم‌ها سانسور شدند.

این اصلاحات بیش از آن‌که بر الکلیسم در کشور تأثیر بگذارند یک افتضاح اقتصادی به شمار می‌رفتند که با انتقال الکل به اقتصاد بازار سیاه به بودجهٔ دولتی ضربه زدند. (الکساندر یاکولف این ضربه را بیش از ۱۰۰ میلیارد روبل می‌داند). می‌توان گفت که اصلاحات الکلی یکی از اولین اقداماتی بود که سلسلهٔ زنجیرواری از حوادث را رقم زد که نهایتاً به فروپاشی اتحاد شوروی منجر شدند…

پرواسترویکا نه یک رساله علمی است و نه یک نوشته تبلیغاتی، گرچه نظرات، نتیجه گیری ها و تحلیل هایی را که خواننده در آن می یابد، طبیعتاً برارزش هایی مشخص و مبتدایی ایده ئولوژی اتکا دارند. این کتاب بیشتر مجموعه ای است از افکار و بازتابهای در باره پراسترویکا، در باره مسائلی که با آنها درگیریم و گسترده تغییرات این مسائل درطول زمان، درباره جهانی که در آن زندگی می کنیم، پیچیدگی های مسائل این جهان و مسئولیت ها که از آن ناشی می شود، و بی دلیل بودن آنها.

دومین انقلاب روسیه یا پراسترویکا نام کتابی است که گورباچف آن را در نوامبر 1987 منتشر کرد. محتوای کتاب نه تنها بیانگر نظرات رهبری آن روز اتحاد جماهیر شوروی در مسایل سیاست خارجی و داخلی کشور است بلکه در این کتاب مسایل جهانی به ویژه مسئله دو ابرقدرت، ارتباط دو بلوک شرق و غرب و ارتباط دو جهان کاپیتالیست و سوسیالیست با جهان سوم نیز به تفصیل بررسی شده است. راسترویکا اصطلاحی به زبان روسی است که گورباچف برای نظریه خود درباره نوسازی جامعه، تجدید تفکر، گزینش راه و روشی نو با مفهومی بسیار گسترده به کار می برد.

کتاب از آن جهت دارای اهمیت است که در دهه ۱۹۸۰ آثار فروپاشی شوروی ظاهر شد و بالاخره در ۱۹۹۱ این کشور رسماً منحل شد و به دنبال آن کشورهای دیگر بلوک شرق دچار اضمحلال شدند و یکی پس از دیگری راه پیوستن به غرب را در پیش گرفتند. کتاب دومین انقلاب روسیه یا پراسترویکا دارای دو قسمت اصلی است. قسمت اول تحت عنوان پراسترویکا دارای دو فصل است که در آن به تعاریف و سابقه موضوع پرداخته می شود. نویسنده در قسمت دوم که شامل هفت فصل است زیر عنوان تفکر تازه و جهان، نگاهی همه جانبه به جهان دارد و بر لزوم بازسازی فکری جامعه روسیه تاکید می کند.