دُرد زمانه ( خاطرات محمد علی عمویی )

درباره کتاب

محمدعلی عمویی، متولد ۱۳۰۴ در کرمانشاه، یکی از باسابقه‌ترین زندانیان سیاسی و از چهره‌های برجسته حزب توده ایران است. زندگی او آمیزه‌ای از مبارزات سیاسی، سال‌های طولانی حبس در دوران پهلوی و جمهوری اسلامی، و فعالیت‌های تئوریک و نوشتاری است.

آغاز فعالیت‌های سیاسی و عضویت در حزب توده

عمویی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش گذراند و در جریان اعتصاب دانش‌آموزان در سال ۱۳۲۴ با حزب توده ایران آشنا شد. پس از مهاجرت به تهران برای ادامه تحصیل، ارتباط خود را با این حزب حفظ کرد و پس از پایان دوره دبیرستان، وارد دانشکده افسری شد. او به عضویت سازمان نظامی حزب توده ایران درآمد و به یکی از کادرهای اصلی این تشکیلات بدل گشت.

سال‌های زندان در دوران پهلوی

پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، عمویی دستگیر و به اعدام محکوم شد. با این حال، با یک درجه تخفیف، حکم او به حبس ابد کاهش یافت. او ۲۵ سال از عمر خود را در زندان‌ گذراند . 

در آستانه انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، محمدعلی عمویی به همراه دیگر زندانیان سیاسی از زندان آزاد شد. او بلافاصله فعالیت‌های حزبی خود را از سر گرفت و در پلنوم شانزدهم حزب توده ایران به عضویت کمیته مرکزی و هیئت سیاسی حزب انتخاب شد و در جمع هیئت دبیران قرار گرفت.

با این حال، دوره آزادی او دیری نپایید. پس از یورش به حزب توده در دهه شصت، عمویی بار دیگر دستگیر و به مدت ۱۲ سال در زندان‌های جمهوری اسلامی حبس شد.

آثار و نوشته‌ها

محمدعلی عمویی علاوه بر فعالیت‌های سیاسی، نویسنده و مترجم نیز می‌باشد. از مهم‌ترین آثار او می‌توان به کتاب خاطراتش با عنوان «دُرد زمانه» اشاره کرد که به شرح وقایع زندگی سیاسی و مبارزات خود و همرزمانش در فاصله سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ می‌پردازد. مجموعه سه جلدی «صبر تلخ» نیز حاصل گفتگوی انجمن تاریخ شفاهی چپ ایران با اوست که به واکاوی عملکرد حزب توده در سال‌های پس از انقلاب می‌پردازد.

از دیگر آثار او می‌توان به ترجمه «خاطرات ارنستو چه‌گوارا» و «خیانت به سوسیالیسم» اشاره کرد.

نقش و جایگاه

محمدعلی عمویی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و باسابقه‌ترین اعضای حزب توده ایران، نقشی مهم در تاریخ جنبش چپ ایران ایفا کرده است. زندگی او، به‌ویژه سال‌های طولانی حبس و مقاومت در برابر دو نظام سیاسی متفاوت، او را به چهره‌ای مورد احترام در میان بسیاری از فعالان سیاسی تبدیل کرده است. خاطرات و نوشته‌های او منبعی مهم برای مطالعه و شناخت بخشی از تاریخ معاصر ایران و فراز و فرودهای جنبش چپ در کشور به شمار می‌رود.