رئیس علی دلواری ( تجاور نظامی بریتانیا و مقاومت جنوب )

درباره کتاب

رئیسعلی دلواری (حدود ۱۲۶۱ خورشیدی – ۱۲ شهریور ۱۲۹۴ خورشیدی ) مبارز مشروطه خواه و رهبر قیام جنوب در تنگستان  و بوشهر  علیه نیروهای بریتانیا  در دورهٔ جنگ جهانی اول  بود.

رئیسعلی دلواری در سال ۱۲۶۱ خورشیدی برابر با ۱۸۸۲ میلادی (۱۲۹۹ قمری) در روستای دلوار  از توابع تنگستان  متولد شد. دلوار امروزه شهری در شهرستان تنگستان  از توابع استان بوشهر  است. مادر رئیس‌علی بنام شهین اهل تنگستان و پدرش زائر محمّد از کدخدایان  اهل دلوار بود که بعدها به «معین‌الاسلام» ملقب شد. با شروع نهضت مشروطیت، رئیس‌علی در حالی که ۲۴ سال بیشتر نداشت از جمله پیشگامان مشروطه‌خواه در جنوب ایران شد و همکاری نزدیکی با محافل انقلابی و عناصر مشروطه‌طلب در بوشهر، تنگستان و دشتی  آغاز کرد.

دوران جوانی او همزمان با حضور گسترده استعمار انگلیس  در خلیج فارس  بود. وی نقشی کلیدی در قیام جنوب داشت. قیام مردم تنگستان به رهبری وی روی هم هفت سال طول کشید و در این مدت دلیران تنگستانی دو هدف عمده را دنبال می‌کردند، پاسداری از بوشهر، دشتستان و تنگستان به عنوان منطقه سکونت خود و جلوگیری از حرکت قوای بیگانه به درون مرزهای ایران و دفاع از استقلال وطن.

رئیس‌علی با همراهی دیگر مشروطه‌خواهان بوشهر را از حاکمیت استبداد محمد علی شاه  قاجار خارج کرد. در سال ۱۲۸۷ خورشیدی/ ۱۹۰۸ میلادی بوشهر را تصرف کرد و حدود ۹ ماه شهر را در کنترل داشت.

جنگ میان دلیران تنگستان به رهبری رئیسعلی دلواری در کنار سیصد تفنگدار برازجانی به رهبری غضنفر السلطنه برازجانی  از یک سو و نیروهای بریتانیا و خوانین متحد آنان از سوی دیگر به‌طور پیاپی و پراکنده تا شهریور ۱۲۹۴ خورشیدی ادامه یافت و انگلیسی‌ها نتوانستند بر رئیسعلی و یارانش برتری یابند. رئیسعلی در محلی به نام «تنگک صفر» هنگام شبیخون به قوای بریتانیا توسط فردی نفوذی به نام غلامحسین تنگکی، از پشت سر هدف گلوله قرار گرفت و در سن ۳۳ سالگی کشته شد.