روان شناسی بنیادگرایی دینی

درباره کتاب

کتاب «روان‌شناسی بنیادگرایی دینی» نوشته رالف دبیلو. هود، جی آر، پیتر سی. هیل و دبلیو. پاول ویلیامسون که در سال ۲۰۰۵ از سوی انتشارات گیلفورد منتشر شده است،

کتاب «روان‌شناسی بنیادگرایی دینی» تلاش دارد پدیده بنیادگرایی را با نگاهی علمی و عاری از تعصب و خارج از پیش‌داوری‌های رایج غرب‌محورانه و شرق‌شناسانه بررسی کند. رویکرد کلی این کتاب، نوعی روان‌شناسی اجتماعیِ تاریخی است که قویاً در سنت تفهمی و هرمنوتیکی در علوم اجتماعی ریشه دارد.

 نویسندگان این کتاب، تلاش کرده‌اند بنیادگرایی را سنتی متمایز تعریف کرده و مؤلفه‌های قوام‌بخش بنیادگرایی را تعریف و کلیشه‌های رایج درخصوص بنیادگرایی را در فصلی مجزا به چالش بکشند. حجم اعظم کتاب به بررسی‌های موردیِ چند شاخه از بنیادگرایی پروتستانی اختصاص یافته؛ اما، بررسی بنیادگرایی اسلامی (اختصاصاً بنیادگرایی شیعه در ایران) نیز به این مجموعه افزوده شده است.

نویسندگان با وجود بدنامی بنیادگرایی در اذهان عمومی و حتی فضای دانشگاهی غرب، کوشیده‌اند تا رویکردی به‌دور از تعصب و بی‌طرفانه نسبت به بنیادگرایی دینی داشته باشند و حتی تلاش کرده‌اند کلیشه‌های رایج درخصوص بنیادگرایی را در فصلی مجزا به چالش بکشند.

اساس روش‌شناختی این پژوهش، تلفیق رویکرد درون‌کاو و پدیدارشناختی با رویکرد بررسی تاریخی و نگاه از بیرون بوده است؛ خود نویسندگان عنوان مدل درون‌متنی (فهم باورها و مدعیات بنیادگرایانه از منظر خودِ بنیادگرایان) و مدل بینامتنی (بررسی بنیادگرایی از بیرون و از زاویه سنت‌های فکری و تحلیلیِ تولیدشده در بستر علوم اجتماعی) را به این دو سنت می‌دهند؛ سعی آنها، به‌کارگیری هردو دیدگاه بوده و مدام بین این دو مدل رفت‌و‌آمد کرده‌اند.

این کتاب به‌طور خاص منبع خوبی در زمینه بنیادگرایی مسیحی و البته منبع مفیدی برای فهم بنیادگرایی به ‌طور کلی است و بخصوص در برهه کنونی که بنیادگرایی‌های دینی از درون همه سنت‌های دینی جهان سربرآورده و تقویت شده‌اند، منبعی ارزشمند برای فهم این پدیده است. به لحاظ دامنه مخاطبان نیز کتاب روان‌شناسی بنیادگرایی دینی، هم برای دانشجویان و اساتید جامعه‌شناسی و هم برای عموم مردم مفید و آموزنده است.

«دین بنیادگرا به مثابه جستجوی درون‌متنی معنا»، «بنیادگرایی به مثابه نظام معنا»، «تاریخچه بنیادگرایی پروتستانی»، «بنیادگرایی در یک فرقه پنتیکاستال: کلیسای خدا(یِ پیشگویی)»، «بنیادگرایی در میان فرقه‌های دینی مارپرور»، «بنیادگرایی در میان آمیش‌ها»، «اسلام بنیادگرا» و «درون‌متنیت، کلیشه‌سازی و شبه‌بنیادگرایی‌ها» عناوین هشت فصل این کتاب است.