روزگاری که گذشت ( اتوبیوگرافی عبدالحسین صنعتی زاده کرمانی )

درباره کتاب

عبدالحسین صنعتی زاده (۱۲۷۴خورشیدی، کرمان  -۱۳۵۲ خورشیدی، پاریس) از اولین رمان نویسان ایرانی است.

 مهمترین اثر او مجمع دیوانگان است که نخستین اثر آرمان شهر ادبیات فارسی به‌شمار می‌رود. ا

پدر عبدالحسین، حاج علی‌اکبر صنعتی از فعالان ضد استبداد و مصلحان اجتماعی کرمان در اواخر قاجار بود. به دلیل ناشنوا بودن حاج علی اکبر، عبدالحسین صنعتی زاده از خردسالی واسطه مکالمات پدرش بوده است و از این طریق با حلقه‌های مخفی مبارزین ضد استبداد و همچنین اقلیت‌های مبارز مذهبی آشنا گردید.

صنعتی‌زاده تحصیلات رسمی را دنبال نکرد و در بازار مشغول به کار گردید. با این حال از نوجوانی به خواندن رسائل میرزا آقاخان، طالبوف، ملکم خان و کتاب حاجی بابای اصفهانی مشغول شد. همچنین زیر نظر دوست پدرش مدتی را در تهران به رونویسی رسائل به جهت ارسال به ادوارد براون منجمله برخی از رسائل میرزا آقاخان گذراند. در همین دوره با هنر نمایش‌نامه‌نویسی و نیز خرید و فروش کتاب آشنا شد. در بازگشت به کرمان «کتابخانه‌ی کرمان» را افتتاح کرد که به پاتوقی برای اهالی اندیشه تبدیل گشت.

صنعتی‌زاده خود زندگی نامه‌اش را از سال‌ها قبل از تولد خود شروع می‌کند. او به حق و به درستی این کار را صورت می‌دهد. در هر اتوبیوگرافی، خواننده انتظار دارد که قهرمان اصلی کتاب خود نویسنده باشد، اما در اینجا کل کتاب در دستان یک نفر می‌چرخد. کسی که تا انتها همراه خواننده است و نویسنده در پایان همه ماجراجویی‌ها و اتفاقاتش، به او باز می‌گردد؛ پدر نویسنده! مرد پیر و ناشنوایی که در گوشه‌ای دورافتاده از شهر کرمان با دست خالی یتیم خانه‌ای بزرگ را می‌چرخاند. او کسی ست که از میان رگ و پی‌اش، آزادی‌خواهی، انقلابی بودن و سرسختی در مقابل ظلم به پسر می‌رسد. صنعتی‌زاده خود بهتر از هر کسی این را می‌داند. برای همین شیفتۀ مرد است. مردی که دور دنیا را چرخیده و همه جور ظلم و مبارزه‌ای را به خود دیده است.
کتاب روایت مکتوبی است که در آمد و رفت بین سه ژانر ادبی شکل می‌گیرد: اتوبیوگرافی، گزارش‌نویسی و رمان. محور اصلی این روایت، سرگذشت عبدالحسین صنعتی‌زاده‌کرمانی به عنوان کاراکتر اصلی است که از لحظه‌ی تولدش در کرمان را در بر می‌گیرد و داستان را تا نیمه‌های عمر او پیش می‌برد. همچنین مکان و توصیف جزئیات مکانی در این کتاب، به مثابه یک امر ساختاری، نقش مهمی در پیشبرد روایت دارد. اما آنچه در روزگاری که گذشت تعجب مخاطب امروزی را بیش از هر چیز دیگر برمی‌انگیزد، نوآوری‌های گاه و بیگاه در استفاده از متن‌های دیگران در پاورقی، یا استفاده از یک متن نمایشی در متن اصلی، و همچنین خاتمه‌دادن این سرگذشت به چند مقاله با موضوعات متفاوت است که در نوع و زمانه‌ی خود بی‌‌مانند یا لااقل کم‌مانند است.