ستارگان سیاه

درباره کتاب

استاد سعید نفیسی (۱۲۷۴-۱۳۴۵) فرزانه مرد ادب ایران زمین که به راستی عاشق میهنش بود و عمر پربار خود را صرف هر چه بارورترشدن فرهنگ و ادب ایرانی کرد، در واقع یکی از وارثان شایستهٔ میراث عظیم و گرانقدر فرهنگی و ادبی گذشتهٔ این مرز و بوم و از بانیان استمرار و بقای آن در نسلهای آینده است.
او چهل سال تدریس کرد و پنجاه سال نوشت. به تحقیق و پژوهش و تألیف و ترجمه پرداخت. به اطراف و اکناف عالم سفر کرد. در دانشگاه‌های کشورهای مختلف جهان تدریس کرد. در سمینارها و کنگره‌های بی شمار شرکت جست و به هر کجا که قدم گذاشت ایرانشناسی را رنگ و بویی تازه داد و از آن جا ارمغانهای فرهنگی با خود آورد که به غنای هر چه افزون‌تر و آشنایی هر چه بیشتر با میراث مکتوب نیاکانمان انجامید.
شخصیت والای نفیسی به عنوان ادیب، مورخ، محقق و مصححی برجسته آن چنان درخشنده است که جنبه‌های دیگر کارهای او را تحت‌الشعاع قرار داده است. از جمله داستان‌نویسی«رمان» و داستان کوتاه«نوول» به مفهوم غربی آن را و این جنبهٔ مهم شخصیت فرهنگی استاد از نگاه بسیاری از محققان آنطور که شایسته و بایسته است دیده نشده است.
ستارگان سیاه مجموعهٔ ۳۲ داستان کوتاه است که در خلال سال‌های ۱۲۹۵ تا ۱۳۱۸ شمسی نوشته شده‌اند. این داستان‌های کوتاه بدون شک از نمونه‌های عالی نثر فارسی معاصر است. اما بخصوص دو تای از آنها به نام‌های «خانهٔ پدری» و «اذان مغرب» شاهکار است و از همان زمان انتشار مورد توجه خاص و عام قرار گرفت.
بیست و نه داستان ستارگان سیاه دریایی ست از اطلاعات ریز و درشت دربارهٔ خلقیات و آداب و عادات و آمال طهران اواخر دورهٔ قاجار و اوایل دوران پهلوی. و شاید مهم‌ترین وجه تمایز آن نمودنِ برخورد سنت و تجدد است در آن دوره و در خانواده‌های آن دوران. و نیز مملو از لغات و اصطلاحات رایج آن دوران که در بین طبقات گوناگون اجتماعی زبانزد بوده است. و اغراق نیست اگر گفته شود تاریخ اجتماعی ایران است در آن دوران. اما آنچه خصوصاً جلب توجه می‌کند نثر روان و شیرین و خوش آهنگ نفیسی است که چاشنی ملایمی از شعر نیز در آن دیده می‌شود. اما سه داستان «اذان مغرب»، «سیل تمدن» و «خانهٔ پدری» نمایانگر نگاه دردآلود و حسرت‌بار استاد نفیسی است، به عهدنامه‌های «گلستان» و «ترکمنچای» در عصر فتحعلی‌شاه بین ایران و روسیه و «معاهدهٔ صلح پاریس» بین ایران و انگلیس در عصر ناصری و حاصل آن برای ایرانیان پاک‌نهاد این سوی و آن سوی رود ارس و خراسان‌بزرگ.