سفرنامه الموت , لرستان و ایلام

درباره کتاب

فریا مادلین استارک ؛ زاده ۳۱ ژانویه ۱۸۹۳ پاریس فرانسه – درگشته ۹ مه ۱۹۹۳ آسولو ایتالیا ، جهانگرد و سفرنامه‌نویس بریتانیایی وی سفرهای متعددی به خاورمیانه داشت. سفر این بانو به ایران در سالهای ۱۳۰۶ و ۱۳۱۰ انجام شد .  او از مشهورترین و تأثیرگذارترین جهانگردان و سفرنامه‌نویسان بریتانیایی قرن بیستم بود. او به‌ویژه برای سفرهای جسورانه‌اش به مناطق دورافتاده و خطرناک خاورمیانه و ایران، آن هم در زمانی که چنین سفرهایی برای اروپاییان، به‌خصوص زنان، بسیار نادر بود، شهرت دارد.

او در سفرنامه اش  از طایفه بیرانوند، از شهر الشتر (چندین شب مهمان خانواده معروف حاجی کریم خان)، از شهر نورآباد (مهمان خانواده معروف سالاری قلعه کفراج)، و از دیگر مناطق لک نشین کنگاور، هرسین، کرمانشاه ، بیستون و … بازدید میکند . 

🌍 زندگی‌نامه فریا استارک (۱۸۹۳ – ۱۹۹۳)

• اوایل زندگی: فریا استارک در سال ۱۸۹۳ در پاریس از والدینی هنرمند (پدر بریتانیایی و مادر ایتالیایی) متولد شد. او بخش زیادی از کودکی خود را در ایتالیا گذراند و به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و ایتالیایی مسلط شد.
• علاقه به شرق: گفته می‌شود علاقه او به شرق از کودکی و با خواندن کتاب «هزار و یک شب» آغاز شد.
• تحصیلات: او برای یادگیری زبان‌های منطقه، به «مدرسه مطالعات شرقی» در لندن رفت و زبان‌های عربی و فارسی را آموخت.
• آغاز سفرها: اولین سفر جدی او به خاورمیانه در سال ۱۹۲۷ (حدود ۳۴ سالگی) با سفر به لبنان آغاز شد. پس از آن به سوریه، عراق و سپس ایران و شبه‌جزیره عربستان سفر کرد.
• شخصیت و سبک سفر: استارک برخلاف بسیاری از هم‌عصرانش، اغلب به تنهایی یا با راهنماهای محلی سفر می‌کرد. او با شجاعت به مناطقی می‌رفت که حتی بسیاری از مردان اروپایی جرئت سفر به آنجا را نداشتند. او توانایی شگفت‌انگیزی در برقراری ارتباط با مردم محلی و درک فرهنگ آن‌ها داشت.
• جنگ جهانی دوم: در طول جنگ، او برای وزارت اطلاعات بریتانیا کار می‌کرد و در خاورمیانه (از جمله یمن و مصر) به ایجاد شبکه‌های تبلیغاتی برای جلب حمایت اعراب از متفقین کمک کرد.
• اواخر زندگی: او تا سنین کهولت به سفر و نوشتن ادامه داد و در نهایت در سن ۱۰۰ سالگی در ایتالیا درگذشت.

📚 سفرنامه‌های مهم فریا استارک

فریا استارک بیش از ده‌ها کتاب نوشت، اما شهرت اصلی او مدیون سفرنامه‌هایش از ایران و عربستان است.

۱. سفر به ایران: دره‌های حشاشین (Valleys of the Assassins)

این مشهورترین کتاب او و یکی از دلایل اصلی شهرت جهانی اوست.

• عنوان کامل: The Valleys of the Assassins and Other Persian Travels (1934)
• ترجمه‌های فارسی: این کتاب در ایران با دو عنوان اصلی شناخته می‌شود:
  • «سفری به دیار حشاشین»
  • «سفرنامه الموت، لرستان و ایلام»
• محتوای سفر: این کتاب شرح سفرهای او به ایران در سال‌های ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۰ شمسی (اواخر دهه ۱۹۲۰ و اوایل ۱۹۳۰) است.
  • بخش الموت: او یکی از اولین اروپاییانی بود که به طور جدی به دره‌های الموت در کوه‌های البرز سفر کرد تا بقایای قلاع اسماعیلیه (معروف به حشاشین) را پیدا و مستند کند.
  • بخش لرستان و ایلام: بخش مهم دیگری از کتاب به سفر پرماجرای او به لرستان اختصاص دارد. او در این سفر به دنبال کشف گنجینه‌های مفرغ لرستان بود و مشاهدات بسیار دقیق و جالبی از زندگی ایلات و عشایر لر، به‌ویژه در نورآباد لرستان (روستای کفراج) و تعاملاتش با خوانین محلی و زنان آن‌ها ارائه می‌دهد.

۲. سفرهای عربستان: دروازه‌های جنوبی عربستان

پس از ایران، استارک توجه خود را به مناطق ناشناخته جنوب شبه‌جزیره عربستان (یمن امروزی) معطوف کرد.

• عنوان کتاب: The Southern Gates of Arabia: A Journey in the Hadhramaut (1936)
• محتوای سفر: این کتاب شرح سفر بسیار خطرناک او به منطقه حضرموت در یمن است. او در تلاش بود تا مسیر باستانی «راهِ کُندُر» را ردیابی کند. این سفر او را به یکی از اولین غربی‌هایی تبدیل کرد که به این بخش از صحرای عربستان نفوذ کرده بود.

۳. سایر آثار برجسته

• «زمستانی در عربستان» (A Winter in Arabia – 1940): ادامه ماجراهای او در شبه‌جزیره عربستان.
• «مناره جام: گشتی در افغانستان» (The Minaret of Djam – 1970): شرح سفر او به افغانستان در سن ۷۵ سالگی برای دیدن این مناره تاریخی.

🌟 اهمیت و میراث

میراث فریا استارک فراتر از چند کتاب سفرنامه است:

• پیشگام زنان جهانگرد: او موانع جنسیتی را شکست و ثابت کرد که یک زن می‌تواند به تنهایی در خاورمیانه سفر کند، تحقیق کند و بنویسد.
• نویسنده‌ای توانا: نوشته‌های او فقط گزارش سفر نیست؛ بلکه ترکیبی از ماجراجویی، تاریخ، مردم‌شناسی و توصیفات شاعرانه از مناظر و فرهنگ‌هاست.
• نقشه‌برداری: او در طول سفرهایش به تهیه نقشه‌هایی از مناطق ناشناخته کمک کرد و به همین دلیل از انجمن سلطنتی جغرافیا مدال دریافت کرد.