سفرنامه فرخ خان امین الدوله ( مخزن الوقایع )

درباره کتاب

سفرنامه فرخ خان امین الدوله (مخزن الوقایع) شرح مأموریت و مسافرت فرخ خان امین الدوله به نمایندگی ایران به ممالک اروپایی است در سال ۱۲۷۲ قمری مطابق ۱۸۵۶ میلادی؛ یعنی همان سفری که منجر به عقد قرار داد معروف پاریس در ۴ مارس ۱۸۵۷ با انگلستان و چشم پوشی از هرات شد.

این مسافرت منجر به عقد قرارداد معروف پاریس در ۴ مارس ۱۸۵۷ با انگلستان و چشم پوشی از هرات شد. سفر ماموریت تام الاختیار او متعاقب جریان‌های مربوط به جنگ ایران و افغانستان بر سر هرات پیش آمد که تفصیل مطلب را مرحوم حسین محبوبی اردکانی به شرح کافی و دقت وافی بیان فرموده است. بنابراین، مطالب مندرج در این کتاب از لحاظ وقوف بر یکی از حوادث مهم سیاسی و دیپلماسی ایران واجد اهمیت است و همیشه یکی از اسناد برای بررسی آن جریان خواهد بود. سفر امین الدوله از ۱۱ ذی قعده ۱۲۷۲ شروع شد و قریب دو سال مدت گرفت.

مقدمه اول کتاب نیز به مباحثی؛ همانند: محاصره هرات در زمان فتحعلی شاه، محاصره هرات در زمان محمد شاه، روابط ایران و افغانستان در زمان ناصرالدین شاه، داستان جنگ جنوب و سفارت امین الدوله در زمان ناصرالدین شاه اشاره دارد.
پیش گفتار کتاب در اهمیت کتاب در موضوع مسئله هرات و جدا شدن آن از ایران می‌پردازد. مولف در این بخش بیان می‌کند که این سفرنامه هفتمین سفرنامه در دوره قاجار است که به رشته تحریر در آمده است. گزارشی مختصر از مولف کتاب و مطالب کتاب را می‌توان در پیش گفتار ملاحظه کرد.
مقدمه مولف کتاب در چند بخش مطالب را در خود دسته بندی کرده است. بخش اول به تجلیل از ناصرالدین شاه می‌پردازد. بخش‌های بعدی مقدمه به چگونگی این مسافرت اشاره می‌کند؛ همانند: حرکت از تهران، در قزوین ، در زنجان ، دستورالعمل ماموریت،….
مولف قبل از پرداختن به وقایع آنچه که در اروپا گذشت، بخش به نام در خاک عثمانی را بیان می‌کند. در این بخش نیز به شرح مسافرت در طول مسیر به اروپا را بیان می‌کند. مباحثی؛ همانند: در قریه دیزج، شتر قربانی تاجر تبریزی، آبگرم حسن قلعه، ورود به ارزروم،….