سیر الیگارشی در ایران

درباره کتاب

الیگارشی به معنای سیادت و حاکمیت اقتصادی گروه معدودی از سرمایه‌داران برزگ مالی است؛ که عملاً مالک انحصارات صنعتی و بانکی هستند و کنترل رشته‌های اصلی اقتصاد را در دست خود متمرکز کرده‌اند. الیگارشی مالی در دامنه‌ای وسیع‌تر را امپریالیسم گویند.

گروهه‌سالاری یا اولیگارشی یا حکومت گروه اندک کلمه‌ای است که اشاره‌های تحقیرآمیزی دارد؛ معنی آن نه تنها حکومت یک گروه کوچک، بلکه حکومت گروه کوچکی است که در برابر تودهٔ مردم مسئول نیست، فاسد است، یا از جهات دیگر مورد نفرت همگان است. اولیگارشی ممکن است به حاکمیت عده‌ای اندک نه تنها در زمینهٔ حکومت کشور، بلکه به حکومت عده‌ای هم‌مسلک یا گروه کوچک در هر مجمع خواه کلیسا، اتحادیۀ کارگری، یا هر مجمع دیگر اشاره داشته باشد.

در مفهوم سیاسی، این اصطلاح از زمان افلاطون با مونارشی (حکومت شاه) و دموکراسی (حکومت تودهٔ مردم) فرق نمایان داشته است. اما اولیگارشی در نظر افلاطون شکل منحط حکومت، یعنی صورت فاسده شدهٔ آریستوکراسی (حکومت نخبگان) است، همانگونه که جباریت صورت فاسد شدهٔ سلطنت و حکومت تودهٔ بلواگر صورت فاسد شدهٔ دموکراسی است.

کشور الیگارشی از نظر یونانیان باستان کشوری بوده است که عده ای اشراف بر آن حکومت کنند که تملک اموال در میان ایشان ارثی باشد و حکومت نیز به نفع این طبقه کار کند و امور مملکت به نفع این طبقه اداره شود.

تاریخچه زایمان الیگارشی در ایران را باید از همان آغاز کوشش ایرانیان در ایجاد یک دولت بزرگ جهانی دانست. پس از به قدرت رسیدن کوروش بزرگ، نجبا و اشراف طبق روش خود در سایه منارشیسم به آرایش و نیرنگ سیاسی پرداختند تا بتوانند از این قدرت به سود خود بهره گیری کنند.