سیمای جادوگران قرون وسطا در تصاویر نسخه های قدیمی کتابخانه بریتانیا

درباره کتاب

در سده­ های میانه، هر آیینی که مطلوب و مقبول نبود، از نگاهِ عالمانِ مسیحی جادوگری خوانده می­شد، و هر اتّفاقی که در قالبِ سازوکارهای علّی و معلولیِ شناخته‌شده نمی­گنجید نیز از دید فلاسفه، جادو نام می­گرفت. اعتماد و اعتقادی که عموم مردمِ قرون وسطا نسبت به جادو داشتند، بی‌دلیل و بی‌منطق نبود، بلکه در منطقِ نگاهی که آنان به کائنات داشتند توجیه می­شد. در هستی‌شناسیِ مسیحیِ آن دوران، انبوهی از فرشتگان و شیاطین در فاصلۀ­ میانِ زمین تا ملکوتِ آسمان­ها واسطه بودند و جایگاه و قدرتی داشتند؛ با این اعتقاد، هرکه می­توانست به جادو متوسّل شود یا به علوم و روش­های آن دست پیدا کند، قادر می­شد از قدرت­های آنان استفاده کند و یاری بخواهد. وجهِ دیگرِ جادو آن بود که اعتقاد داشتند نیروهایی نهانی در طبیعت وجود دارند و اشیاء و موجوداتِ طبیعت خواصّی پنهانی دارند که آزادکردن و استفاده‌کردن از آن نیروها و خاصیّت­ها جز به تمرین و تجربه و به­کارگیریِ فنونِ مربوطه حاصل نمی­گردند. جادو در واقع مسیرِ وسوسه­انگیزی بود به­سوی خرد و قدرت؛ از سویی چهرۀ پنهانِ عالمِ طبیعت را مکشوف می­نمود و طرقی به­دست می­داد که از ارواحِ عالم بالا استفاده کنند، و از سویی دیگر جذّابیّتی پنهان در این بود که با جادو می­توان همه­ مراحلِ معمولِ فردی و اجتماعیِ رسیدن به هدف­ها (کارِ سخت، داشتنِ موقعیّتِ اجتماعی، استعداد یا حتّی دعاکردن) را دور زد و راهِ میان‌بُر رفت. جادوگری طیفِ وسیعی از اعمال و گفتار را دربرمی­گرفت که برحسبِ طیف­های مختلفِ اجتماعی، درجات و طبقاتِ مختلفی داشت؛ از گفتنِ یک طلسمِ ساده گرفته تا یک جادوی تمام­عیارِ دیوآسای ویران­گر. طلسم­ها و وِردها شفاهی ادا می­شده­اند و معمولاً ساحرانی در همان حوالی بودند که تمامِ این اوراد را از بر داشتند و حفظ می­نمودند؛ گرچه گاهی طبیبان و عالمانِ دینی نیز منعی در به­کاربردنِ این طلسم­ها نمی­دیدند و برخی از آن‌ها را در مکتوباتِ خویش نیز ثبت کرده­اند. این استفادۀ گسترده از طلسمات، از اورادِ شفا و درمان گرفته تا اسمِ رمز­های دستیابی­های هولناک به دنیای دیوان، موجب گردیده بود که همه­گونه مردم از همۀ طبقاتِ اجتماعِ آن روز به‌نحوی مشتریِ جادو شوند.