شعر العجم ( تاریخ شعرا و ادبیات ایران ) پنج جلد در دو مجلد

درباره کتاب

شعر العجم تالیف علامه شبلی نعمانی از آثار شناخته شده و مشهور در زمینه تاریخ ادبیات ایران می باشد. اصل این کتاب به زبان اردو بوده است و این اثر را سید محمد تقی فخرداعی گیلانی به پارسی ترجمه کرده است. نویسنده این کتاب در سال ۱۸۵۷ در یکی از مضافات اعظم گر حاکم نشین هندوستان تولد شده و در سال ۱۹۱۴ از دنیا رفته است. علامه شبلی نعمانی هندی در روزهای تحصیل به مناسبت استعداد فراوانش از سوی استاد خویش ملقب به شیربچه شده بود و استادش خطاب به او گفته بود: انا اسد و انت شبلی. علامه نعمانی زمانی استاد زبان پارسی عربی در علی گر بود و شانزده سال در این دانشکده به تدریس میکرد. او همچنین سفرهایی نیز به آسیا ، قسطنطنیه ، مصر، شام و بیروت انجام داد و از کتابخانه های این مناطق بهره فراوان برده بود.

تاریخ ادبیاتی که او تالیف کرده بود شامل سه بخش میشد:
۱- دور قدما که از حنظله آغاز و به نظامی ختم می شود
۲- متوسطین و آن از کمال اسماعیل شروع می شود و به جامی میرسد
۳- متاخرین که از فغانی آغاز و به ابوطالب کلیم ختم می شود

علاوه بر پرداختن به شاعران و نویسندگان پارسی و ایرانی، این اثر مبارک به اوضاع اجتماعی نیز پرداخته است. در دانشنامه زبان و ادب پارسی میخوانیم: او (شبلی نعمانی) عقیده دارد که پس از کلیم کاشانی، شعر فارسی هویت خود را از دست داده و حکم لُغُز و معما می‌یابد. چنان‌چه او (شبلی) از آن لذتی نمی‌برد. شبلی به محسنات لفظی و معنوی و کیفیت ادای مطالب پرداخته، هرجا خطا و لغزشی یافته است با صراحت و با بی‌طرفی گوشزد می‌کند. به ویژه در جلد دوم کتاب، علل پیدایش سیر تطور و تحول و عوامل نشو و نمای شعر همچون آب و هوا، محیط، خصایص ملّی و نژادی، طرز حکومت، نظامات اجتماعی، دیانت و غیره را مدنظر داشته است. دقت نظر شبلی در مقایسه شعر ایران و عرب، ادب تطبیقی، و نیز بررسی‌هایی که درباره شاهنامه فردوسی انجام داده از بخش‌های برجسته کتاب اوست.