فصول المهمة فی اصول الائمة ( چاپ سنگی ) زبان عربی

درباره کتاب

کتاب «الفصول المهمة فی اصول الائمة» (به معنای: فصل‌های مهم در بیان اصول [و قواعد کلی] امامان) یکی از آثار ارزشمند حدیثی، اثر شیخ حُرّ عاملی (محمد بن حسن، درگذشته ۱۱۰۴ هجری قمری) است.

شیخ حر عاملی همان محدث بزرگی است که مشهورترین اثر او، کتاب عظیم «وسائل الشیعه» (از کتب اربعه متأخرین و مرجع اصلی فقه شیعه) می‌باشد.

📖 موضوع و هدف کتاب

کتاب «فصول مهمه» با کتاب «وسائل الشیعه» یک تفاوت اساسی دارد:

• وسائل الشیعه: به گردآوری روایات جزئی و تفصیلی مربوط به احکام فقهی (فروع دین) می‌پردازد.

• فصول المهمة: به گردآوری روایات کلی، اصول اساسی و قواعد عام می‌پردازد که از امامان  در موضوعات مختلف نقل شده است.

شیخ حر عاملی این کتاب را به درخواست عده‌ای از فضلا نوشت تا مجموعه‌ای از قواعد کلی را که هر مسلمانی باید بداند و به آن‌ها عمل کند، در یک جا گرد آورد.

🏛️ ساختار و محتوای کتاب

این کتاب یک دایرة‌المعارف حدیثی است که بر خلاف «وسائل الشیعه» (که تقریباً تماماً فقهی است)، موضوعات بسیار متنوعی را پوشش می‌دهد. شیخ حر عاملی کتاب را به پنج بخش اصلی (و بیش از هزار باب) تقسیم کرده است:

۱. ابواب متعلق به اصول دین (عقاید): شامل روایات کلی درباره توحید، عدل، نبوت، امامت، معاد و سایر مباحث اعتقادی.

۲. ابواب متعلق به اصول فقه: شامل روایاتی که به عنوان قاعده در علم اصول فقه به کار می‌روند (مانند مباحث حجیت خبر واحد، تعارض ادله، عام و خاص و…).

۳. ابواب متعلق به فروع فقه (قواعد فقهی): شامل روایات کلی فقهی (قواعد فقهیه) که در ابواب مختلف فقه کاربرد دارند (مانند قاعده لاضرر، قاعده ید و…).

۴. ابواب متعلق به طب: گردآوری روایات کلی و اصولی که از ائمه  درباره بهداشت، سلامتی و طب وارد شده است.

۵. ابواب نوادر کلیات (مباحث متفرقه): شامل سایر قواعد و روایات کلی اخلاقی، اجتماعی و… که در دسته‌بندی‌های قبلی جای نگرفته‌اند.

💡 جایگاه کتاب: «مکمل وسائل الشیعه»

برخی این کتاب را «تکملة الوسائل» (یعنی مکمل کتاب وسائل الشیعه) نامیده‌اند.

دلیل این نام‌گذاری این است که «وسائل الشیعه» به احکام جزئی پرداخت، در حالی که «فصول مهمه» به اصول و قواعد کلی حاکم بر آن احکام می‌پردازد. این دو کتاب در کنار هم، دیدگاه کاملی از نظام معرفتی و عملی شیعه بر اساس روایات اهل بیت  ارائه می‌دهند.