قصه های هزاره های افغانستان

درباره کتاب

به استثنای مواردی که قصه‌های هزارگی در ضمن یک مجموعه یا مجله نشر شده‌اند، نمی‌توان بیش از یکی دو مجموعه مستقل از قصه‌های مردم هزاره یافت. اما تعداد قصه‌های مردم هزاره بیشتر از آن است که بتوان با یکی دو مجموعه سروته‌شان را جمع کرد. این مجموعه نیز که هفتاد و سه قصه را در بردارد، کوششی است در ثبت و ضبط میراث فرهنگی این قوم. جای بس افسوس است اگر بدانیم بسیاری از نقالان در گذشته‌اند و بسیاری از قصه‌ها از یاد رفته‌اند و اگر مدتی بگذرد و کاری صورت نگیرد، آنچه که باز مانده است نیز از یادها خواهد رفت. همین امر باعث شد که مولف با تمام دشواری‌ها و کمبودها به گردآوری آنچه مقدور بود همت بگمارد این کار محصول سال‌ها بذل توجه و صرف علاقه نسبت به ادبیات شفاهی ادبیات هزاره است. تمام قصه‌های این مجموعه مستقیما از زبان راویان شنیده شده و به زبان فارسی معیار بازنویسی شده‌اند. در بازنویسی سعی شده تا حد ممکن امانت‌داری صورت گیرد و حال و هوای اصلی باقی بماند. حتی بعضی از لغات خوش فرم و خوش‌آهنگ که ممکن است یادگاری از گذشته زبان فارسی باشد و یا از زبان دیگری مهمان شده‌اند، پابرجا گذاشته شده‌اند. این قصه‌ها کاملا عامیانه‌اند و به هیچ وجه از آثار مکتوب گرفته نشده‌اند. در این مجموعه سعی شده است تا حد ممکن به صورت اصلی قصه‌ها وفادار باشد. صورت‌های محتمل و نامحتمل حوادث همان‌گونه است که از زبان راویان شنیده شده است و به هیچ وجه بازسازی نشده است.

«هزاره‌ها مردمی هستند که عمدتا در مناطق مرکزی افغانستان زندگی می‌کنند؛ جایی که اصطلاحا به آن هزارستان یا هزاره‌جات می‌گویند. هزارستان منطقه‌ای کوهستانی، با دره‌های تنگ و کوه‌های خشک است و رفت‌وآمد مردم را با مناطق دیگر دشوار می‌سازد. مردم هزاره‌ها تمام زمستان را در خانه‌های خود سپری می‌کنند و برای گذراندن اوقات خود به قصه‌گویی می‌پردازند. آنان شهرت بسیاری در قصه‌گویی دارند؛ قصه‌هایی که سینه به سینه منتقل گشته و به آنان رسیده است. مجموعۀ حاضر حاوی 73 قصۀ عامیانۀ مردم هزاره است که در بخش‌های مختلفی شامل پندآمیز، سحرآمیز، سرگذشت، حیوانات، عاشقانه، مسلسل، و اولیا و شخصیت‌های تاریخی تنظیم شده‌اند. عناوین برخی داستان‌ها عبارت‌اند از: پادشاه دختر‌خوار؛ دختر ماه‌پیشونی؛ عروس هوشیار؛ مرد دغل؛ حیله‌های روباه‌؛ اسکندر ذوالقرنین؛ مرد خوش‌اقبال؛ سنجر و خنجر؛ ماهی زرین؛ و جوسر پهلوان.