مرآت الممالک ( سفرنامه ای به خلیج فارس , هند , ماورالنهر و ایران )

درباره کتاب

«مرات الممالک» یا سفرنامه به خلیج فارس هند ، ماورالنهر و ایران ترجمه‌ای است از کتابی به همین نام، به زبان ترکی عثمانی اثر  سید علی رییس ، معروف به کاتبی که به اهتمام آقای علی گنجه یی صورت گرفته است.
نویسنده که از فرماندهان ناوگان عثمانی در دریای سرخ و خلیج فارس بوده و ماموریت دشته که تعدادی کشتی‌های عثمانی را که در دربند بصره به پایگاه سوئز بازگرداند، در راه این سفر، از سرزمین‌های هند، افغانستان، ماوراءالنهر و ایران عبور می‌کند. اثر، گزارش و سرگذشت این دریاسالار در طول این راه می‌باشد.
سیدی علی در اول محرم  ۹۶۱ ق از حلب حرکت کرد و سفر خود را به سوی کانال سوئز مصر  آغاز نمود که پس از حدودا سه سال و هشت ماه در شعبان  ۹۶۴ هجری وارد شهر غلطه (گالاتا) ترکیه شده، پایان سفرش را اعلام نمود.
سیدی علی که از حلب حرکت و از راه موصل و بغداد  به بصره آمد، پس از مدتی توقف به بحرین  حمله و مدتی در آنجا ماند. در این مدت ناوگان پرتقالی‌ها از وضع ناوگان عثمانی مطلع و قسمت عمده نیروه‌های خود را به مسقط فرستاد، در جنگ‌های سختی که میان این دو ناوگان درگرفت، نیروهای پرتقالی پیروز و نیروهای عثمانی فراری شدند. سیدی علی پس از این شکست که می‌خواست به سوئز برگردد، گرفتار طوفان شدید در دریای عمان گشت و به سواحل هند کشانیده شد و چون بازگشت از راه دریا ممکن نبود، به اتفاق گروهی از افسران همراه خود ناچار شد، در راه این سفر از سرزمین‌هایی که در بالا آمد، عبور و بعد هم از راه مشهد به ایران آید و در قزوین به حضور شاه طهماسب رسید و مدتی هم در دربار او ماند و سپس از طریق بغداد به ترکیه بازگشت.
مؤلف انگیزه خود از تدوین اثر را درخواست همراهان خود در اثنای سفر ذکر می‌کند و نوشتن این چند صفحه را برای فهم و اطلاع با زبانی ساده و روزمره بازگو می‌نماید. و به خاطر آنکه در این اثر، اوضاع و احوال هر شهر  و دیار را بیان نموده است، نام کتاب مرات الممالک (آئینه کشورها) نامیده است.