نمایشنامه ها , تعزیه ها و سفرنامه محمد علی افراشته

درباره کتاب

فهرست : نمایشنامه کمدی اخوی زاده / نماشنامه کمدی مسخره بازی / نمایشنامه کمدی خودکشی / تعزیه دیوان بلخ / تعزیه در بخشداری / تعزیه در کوره پز خانه / تعزیه قبله عالم / سفرنامه مسافرت به شوروی

محمدعلی افراشته (۱۲۸۷، ۱۹۰۸، سنگر ( رشت )  ( ۱۳۳۸ ، ۱۹۵۹، صوفیه بلغارستان )   داستان نویس ، روزنامه نگار ، طنزپرداز، شاعر و نویسنده  ایرانی بود.

محمدعلی راد بازقلعه‌ای (افراشته) فرزند حاج شیخ جواد مجتهد بازقلعه‌ای به سال ۱۲۸۷ خورشیدی در روستای بازقلعهٔ سنگر رشت به دنیا آمد. او از پیشگامان شعر گیلکی و از نام‌داران شعر ساده و روان فارسی و از بزرگان طنز اجتماعی ایران است. از جوانی در پی تأمین معاش به کارهای گوناگونی پرداخت: گچ‌فروشی، شاگرد پادوئی شرکت‌های ساختمانی، شاگردی بنگاه‌های معاملات املاک، معمار شهرداری، آموزگاری، هنرپیشگی، تئاتر، مجسمه‌سازی، نقاشی و سرانجام روزنامه‌نگاری و شاعری. همکاری با مطبوعات را از روزنامهٔ امید در سال ۱۳۱۴ آغاز کرد و بعدها در روزنامهٔ توفیق طنز خود را آزمود. نام او بعد از شهریور ۱۳۲۰ به‌عنوان شاعری مردمی، مبارز و انساندوست بر سر زبان‌ها افتاد. در سال‌های پس از شهریور ۲۰ تا ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ آثار افراشته در نشریات  حزب توده ایران چاپ می‌شد.

افراشته از ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ روزنامهٔ چلنگر را منتشر کرد. این روزنامهٔ فکاهی و سیاسی در چهار صفحه به قیمت دو ریال منتشر می‌شد و بیشتر اشعار و مطالب آن متعلق به شخص افراشته بود. انتشار این روزنامه یک حادثه در دنیای شعر و مطبوعات ایران به‌شمار می‌رفت. بیتی از افراشته «بشکنی ای قلم ای دست اگر / پیچی ازخدمت محرومان سر» سال‌ها سرتیتر روزنامه بود. دفتر آن در خیابان نواب بود که در عین حال منزل مسکونی افراشته نیز بود. منزلی که روز ۱۴ آذر ۱۳۳۰ مورد حمله اوباش و مخالفان وی قرار گرفت و همه چیز آن ویران شد.

افراشته همواره عشق و علاقهٔ فراوان به گردآوری ادبیات محلی داشت. اگرچه چلنگر به زبان فارسی منتشر می‌شد، اما از همان شمارهٔ اول صفحه‌ای را به ادبیات محلی اختصاص داد. در این صفحه اشعاری به گیلکی، آذربایجانی، کردی، ترکمنی، لری، مازندرانی و… چاپ می‌شد. به خاطر خود افراشته که در شعر گیلکی سرآمد بود سهم اشعار گیلکی بیشتر بود. پس از مدتی این صفحه از چلنگر منتشر نشد و افراشته اعلام کرد که شهربانی از انتشار ادبیات محلی جلوگیری کرده‌است.

انتشار چلنگر با کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ قطع شد.

در دوران انتشار چلنگر و دوران جنبش ملی کردن نفت، فعالیت افراشته اوج گرفت و او چهل قصهٔ کوتاه نیز در همین سال‌ها منتشر کرد.

چلنگر به معنی قفل و کلیدساز و نیز به معنای شخصی است که ازآهن، ابزار می‌سازد (آهنگر).

فضای چلنگر متأثر از فضای دوران ملی شدن صنعت نفت، مملو از عقاید مارکسیستی بود که بیشتر توسط حزب توده ایران دامن زده می‌شد.

چلنگر پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، مجدداً منتشر شد ولی به دلیل ترویج افکار مارکسیستی و اتهام وابستگی به اتحاد جماهیر شوروی و حزب توده ایران تعطیل شد.