نود و سه

درباره کتاب

دست یافتن مردم پاریس به قلعه باستیل در چهاردهم ژوئیه ۱۷۸۹، آغازی بود برای فرو ریختن کاخ استبداد در فرانسه. این حال و هوای انقلابی چندین سال دوام داشت، و رمان «نود و سه» ما را به تماشای آن فضای انقلابی در سال ۱۷۹۳ می‌برد.

در این سال شورش مردم شهرستان وانده، در غرب فرانسه، و چندین شهرستان دیگر به اوج رسیده بود، و اتریش و آلمان و ایتالیا و اسپانیا و انگلستان برای سرنگونی حکومت انقلابی در فرانسه، هریک از گوشه‌ای به خاک این کشور حمله‌ور شده بودند، و سربازان انقلاب ناچار بودند در فرانسه با مخالفان و در مرزها با بیگانگان بجنگند. سران انقلاب نیز با همدیگر در یک صف نبودند و رو در روی هم ایستاده بودند.

ویکتور هوگو، نویسنده بزرگ و نام‌آور، پس از پایان رمان «بینوایان» به اطرافیان خود گفته بود که طرحی برای نوشتن رمانی درباره انقلاب در ذهن و خیال خود دارد، و این طرح ده سال بعد، در سال ۱۸۸۴ به صورت رمان «نود وسه» درآمد، که آخرین رمان او بود. هرچند که ردپای انقلاب کبیر فرانسه را در بسیاری از نوشته‌ها و اشعار هوگو می‌توان یافت، اما رمان «نود وسه»، از این نظر درخشندگی بیشتری دارد.

هوگو در طی این ده سال اسناد و مدارک بسیاری از وقایع سال ۱۷۹۳ و جنگ و ستیز وانده گرد آورده بود، و از پدرش و از بازماندگان دیگر آن جنگ‌ها داستان‌های بسیاری شنیده بود، و با جزئیات حوادث نبرد وانده آشنایی داشت، با این وصف، در رمان خود وقایع را آن‌طور که دلخواه او بود و با ظرافت و مهارت‌های هنرمندانه بازسازی می‌کند.

در رمان «نود و سه» سه مرد با سه نوع خلق و خو و طرز تفکر رو در رو یا در کنار همدیگر قرار می‌گیرند؛ اول، مارکی دو لانتوناک، که از بزرگان و اشراف است و قصد دارد حکومت جمهوری را براندازد و کشور را به دوران گذشته بازگرداند. دوم، گُوون، نوه برادر مارکی دو لانتوناک، که اشراف‌زاده است، اما به صف انقلاب و جمهوری خواهان پیوسته است، و اعتقاد دارد که کشورش در سایه انقلاب و جمهوری به نقطه روشنی خواهد رسید. سوم، سیموردن کشیش جمهوری‌خواه، که سخت به آرمان‌های انقلابی پایبند است، و معتقد است که برای حفظ انقلاب به دشمن رحم نباید کرد و هرجا که لازم باشد از خشونت نیز روی‌گردان نباید بود.

در این رمان حماسی، ویکتور هوگو وقایع تاریخی را با خیالپردازی‌های هنرمندانه می‌آمیزد و اثری بزرگ و فناناپذیر به وجود می‌آورد، که حسن و عیب انقلاب کبیر فرانسه و هر انقلاب دیگری را در آیینه آن به روشنی می‌توان دید.

این رمان هرچند که پایانی بسیار تلخ و اندوه‌بار دارد، اما قهرمانان داستان در آخرین لحظه‌های عمر خود از آینده‌ای روشن سخن می‌گویند، و معتقدند که حتی در سیاه‌ترین لحظه‌ها امید را از دست نباید داد.