چکیده تاریخ تجزیه ایران

درباره کتاب

در این یکصدو پنجاه سال ، روس و انگلیس به قدری به ایران صدمه رسانیده اند که قلم از شرح آن عاجز است. هرگاه منصفانه در تاریخ یکصدو پنجاه ساله ی ایران نظر شود ، صدمات و تعدیات انگلیس ها به مراتب به ظلم و ستم روس ها ، می چربد. در اغلب این تهدیدات و تجاوزات روس ها بر ایران ، محرک اصلی همان دولت… انگلستان است.

روند شومی که به شکل گیری مفهومی به نام «تاریخ تجزیهٔ ایران» در متن‌های تاریخی ایران معاصر انجامید، از دوم امرداد ۱۱۶۲ خورشیدی و با امضای قرارداد تحت‌الحمایگی میان گرجستان و روسیه آغاز شد. پس از آن، در دوره‌ای یکصد و پنجاه ساله، بزرگترین «تجزیهٔ سرزمینی» در تاریخ جهان شکل گرفت و طی آن، نزدیک به دو سوم از پهنهٔ کشور ایران با دست‌اندازی‌های روسیهٔ تزاری و توطئه‌های دولت انگلستان از پیکر آن جدا شد.

برای هر ملت و کشوری جداشدن بخشی از سرزمینش همیشه دردناک و ناپذیرفتنی و بی گمان ، نابخشودنی است. ایرانیان نیز از این اصل دور نیستند؛ ایرانیان شهره‌اند به اینکه هیچگاه کشورها و اقوام مهاجمی را که به میهنشان یورش آورده اند و گاهی ، بخش هایی از ایران را جدا کرده اند ، نبخشیده اند و از آنان با واژه‌های نکوهش آمیز یاد کرده اند. از آن میان می‌توان به  اسکندر مقدونی اشاره کرد که در تاریخ ایران از او  با عنوان «اسکندر گجسته» یاد می‌شود.

    روس‌ها، انگلیسی‌ها، عرب ها و قوم های دیگر نیز کمابیش دست به اقداماتی زده‌اند که در تاریخ ایران ، نام آنها با بدی مترادف شده است. البته این نکته را نباید از نظر دور داشت که تجزیه از اساس ، عملی مدرن و جدید است و عمر آن شاید به حدود دو قرن پیش برسد. مراد از تجزیه آن دسته از مرزکشی های سیاسی است که موجب ایجاد کشوری جدید و جداکردن سرزمین‌هایی از سرزمین مادر می‌شود. در تاریخ معاصر این مرزکشی ها بیشتر از جانب کشورهایی استعماری همچون روسیه و انگلستان و فرانسه انجام گرفته است. اما ایرانیان در تاریخ معاصر خود بیشتر با روسیه و انگلیس روبه‌رو بودند. اکنون در این مجال اندک اشاره‌ای خواهیم کرد به منبعی برای شناخت جریان‌های تجزیۀ ایران. این منبع جدید که «چکیده تاریخ تجزیۀ ایران» نام دارد ، دستاورد پژوهش های دکتر هوشنگ است که از  سوی انتشارات سمرقند انتشار یافته است .

    اما علاوه بر این ناگفته نباید گذاشت که دکتر هوشنگ طالع نویسنده و پژوهشگری است پرکار. او به مسائل ملی و میهنی توجه‌ای ویژه دارد و  ایران کانون توجه و نقطۀ پرگار توجه اوست. او در کتابی شش جلدی روند تجزیۀ ایران را مورد بررسی قرار داده است. این کتاب‌ها هر یک عنوانی دارند و به گزارش تاریخ تجزیۀ بخشی از ایران اختصاص یافته‌اند؛ «تلاش نافرجام برای تجزیۀ آذربایجان»، «تجزیۀ بحرین»، «کردستان و میان رودان»، «تجزیۀ قفقاز» ، «افغانستان، بلوچستان، سیستان، خوارزم و فرارود»  و « تلاش برای وحدت » عنوان های این پنج کتاب است و کتاب «چکیده تاریخ تجزیۀ ایران» ، در واقع ، چکیدۀ این شش جلد است.