کتابهایی که دنیا را تغییر دادند

درباره کتاب

کتاب بهترین دوست، گرامی ترین همنشین، و خطرناک ترین دشمن است. چه بسا جنبش های بزرگ اجتماعی و سیاسی که با انتشار کتابی آغاز گردیده اند و یا به کمک کتابی متبلور شده و سپس سریع تر از پیش اشاعه یافته اند.نمایان ساختن قدرت کتاب هدفی است که رابرت داونز، نویسنده آمریکایی در کتاب حاضر دنبال می کند و ضمن آن به بررسی ۱۶ کتاب «دگرگون کننده»  تاریخ از امیر ماکیاولی گرفته تا تئوری نسبیت اینشتاین می پردازد….

تنها در یک مورد است که مخالفان و هوادارانِ کتابِ کلبه عمو تُم با یکدیگر توافق دارند: جملگی بر آنند که این کتاب در عصرِ خود نفوذ و تأثیرِ عمیقی داشته و در افروختنِ آتشِ جنگ‌هایِ داخلیِ امریکا مؤثر بوده است. گروهی بر آنند که این رمان، «تحریفِ تمام‌قامتِ حقایق است که از تعصباتِ ضدبردگی الهام گرفته و به منظورِ ایجادِ نفاق و دودستگی طرح‌ریزی شده است. و چنان‌که یک تن از استادان و نویسندگانِ معروف در اوایلِ قرنِ اخیر اظهارِ نظر کرده است: «کلبه عمو تُم بیش از هر کتابِ دیگری به دنیا صدمه زده است….

فکر می‌کنی فقط جنگ‌ها و زلزله‌ها و یخبندان‌ها و آتشفشان‌ها دنیا را تغییر داده‌اند؟ بله، خیلی مؤثر بوده‌اند، اما همه‌ تغییرات زیرِ سرِ آن‌ها نیست. کتاب‌ها هم مؤثر بوده‌اند. برایِ این‌که بدانی کدام کتاب‌ها در تغییراتِ دنیا نقش داشته‌اند، باید یک کتابِ کوچک را ورق بزنی: کتاب‌هایی که دنیا را تغییر دادند. این کتاب، حجیم نیست و زود خوانده می‌شود.

رابرت بینگهام داونز فهرستی از کتاب‌هایِ مؤثر در تغییرِ جهان را جمع و جور کرده است. مجموعاً شانزده عنوان کتاب در این فهرست آمده است. کتاب‌هایی که به دو دسته تقسیم شده‌اند: دنیایِ آدمی، دنیایِ علم. مقدمه کتاب دلیلِ این تقسیم‌بندی را توضیح داده است. در مقدمه، گفته شده است که کتاب‌هایِ تغییردهنده جهان بسیارند. برایِ همین، فهرست کردنِ آن‌ها و دسته‌بندی‌شان کارِ شاقی است.

نکته جالب‌تر در این کتاب، نحوه ترجمه آن است. متنِ معرفیِ هریک از شانزده کتاب را، یکی از بزرگانِ علم و فرهنگِ ایران ترجمه کرده است. اسامیِ مهمی مثلِ احمد آرام، امیرحسین آریان‌پور، احمد بیرشک، سیروس پرهام، کاوه دهگان، سیروس سمیعی و… که هرکدام در رشته خودشان (از پزشکی گرفته تا مترجم و روزنامه‌نگار) سرآمد بوده‌اند.

در این اثر هر یک از کتاب‌ها به تفصیل معرفی شده‌ است. این معرفی‌ها نوعی بررسیِ تأثیراتِ هر کتاب هم هست. کتاب‌هایی مثلِ امیر، اثرِ ماکیاولی، عقلِ سلیم نوشته تامس پین (که احتمالاً اسمش، قلبِ سلیم آیت‌الله دستغیب را به یادتان آورد)، ثروتِ ملل اثر آدام اسمیت، نافرمانیِ اجتماعی نوشته هنری دیوید تورو، سرمایه اثرِ کارل مارکس، تأثیر و نفوذِ قدرتِ دریایی در تاریخ اثرِ آلفرد ماهان، نبردِ من مرده ریگِ آدولف هیتلر، درباره گردشِ افلاکِ آسمانی نوشته نیکولاس کوپرنیک، اصولِ ریاضی اثرِ نیوتون، اصلِ انواع نوشته داروین و…