معلقات سبع

درباره کتاب

معلَّقات (به عربی: المُعَلَّقات) از مشهورترین نوشته‌ها و گفتاره‌های عربِ پیش از اسلام در شعر فصیح است. قصایدی بسیار زیبا، پربار و پرمعنا که هر یک از آنها معنی ویژه‌ای در بر دارد. گویندگانِ این قصاید به «شعراء المُعَلَّقات السَبع» یعنی اصحاب معلقاتِ سبع معروف هستند؛ و اصحاب معلقاتِ سبع هفت تن از شاعرانِ روزگار جاهلیت عرب بودند که هر یک قصیده‌ای غرّا سروده‌اند. ماجرای آویختن این اشعار از دیوار کعبه ادعای بی‌دلیلی است، و به دلیل این‌که این مدعا بسیار آهنگین و خیال‌انگیز است به سرعت مشهور شده‌است. و همین قصاید است که در «السنه»‌ی اهل علم به سبعه‌ی معلقه و معلقات سبع مشهور است. گویند وجه تسمیه‌ی این قصاید به المعلقات از آنجاست که مانند گوهری گران‌بها در گوش و ذهن شنونده‌ی آن معلق می‌شده‌ است.
المُعَلَقات نام «هفت قصیده» از شاعران فصیح و بلیغ عرب است که از روی تفاخر بر دروازه‌ی کعبه آویخته بودند تا صادر و واردِ هر دیار مشاهده نمایند. عرب بر آن است که در عهد جاهلیت هفت قصیده از هفت شاعر مقبولِ همگان بود و آن هفت بر جمیع اشعارِ دیگر شاعران رجحان داشت و در حقیقت معرف روح و نشاط حیات عرب بود. از این رو آنها را نوشته و بر خانه‌ی کعبه آویختند، و بدین مناسبت آنها را «معلقات سبع» و گاه «سبع طِوال» نامیده‌اند. همچنین بعضی از مورخان به «ده قصیده» نیز اشاره نموده‌اند، و آن را «معلقات عَشر» نامیده‌اند.
گویند: اولین کسی که این قصاید را جمع‌آوری نمود حماد راویه بود، وی بعد از جمع‌آوری قصاید، آن‌ها را «القصائد السّبع الطِّوال» نامید. همچنین گویند: آنها را «المُعَلَقَات» نامید. روایت است که وی گفته این اشعار زیباترین اشعاری است که تاکنون عرب گفته‌است و عرب دوران جاهلیت چنین قصایدی را «المعلقات یاالسموط» می‌نامیده‌اند. ادیبان و نویسندگان عرب برآن‌اند که این قصاید در اصل «دَه قصیده» بوده‌است، ولی بعضی از نویسندگان و کتاب‌ها، گاهی نام قصیده‌ای آورده‌اند، و گاهی نام قصیده‌ی دیگری را رها کرده‌اند، بنابراین در کتب قدیمه از هفت قصیده نام برده شده‌است، چنان‌که «ابن الکلبی» و «ابن عبد ربه» صاحب کتاب عقد الفرید می‌گوید. بنابرابن در کتب قدیمه از «سبعه معلقات» یاد شده‌است، در این باب نویسندگان در حیرت افتاده‌اند، به این سبب که کسانی گفته‌اند «سبعهٔ معلقات»، و کسانی دیگر نوشته‌اند «عشره معلقات».