کتاب سال تالار ایران

درباره کتاب

شکل گیری تالار ایران به فعالیت های اداره کل هنرهای زیبا، برای تاسیس انجمن هنرهای تجسمی در سال ۱۳۴۲ باز می گردد. انجمنی که تاسیس نشد. نخست گروهی از هنرمندان گردهم آمدند و گالری صبا را تشکیل دادند. گروه دیگری از هنرمندان که در جلسات ایجاد این انجمن شرکت می کردند؛ برای حل مشکل عرضه آثارشان دور هم جمع شدند و تالار ایران را تاسیس کردند. منصور قندریز، مرتضی ممیز، سیروس مالک، مسعود عربشاهی، صادق تبریزی و رویین پاکباز؛ حلقه اولیه این گروه را تشکیل می دادند. در ادامه فرامرز پیل آرام و محمدرضا جودت نیز به دعوت منصور قندریز به این جمع پیوستند. قباد شیوا، فرشید مثقالی، هادی هزاوه ای و پرویز محلاتی نیز با دعوت سیروس مالک اضافه شدند. این ۱۲ نفر موسسان تالار ایران نام گرفتند. «حسن موریزی نژاد» در ابتدای کتاب تالار قندریز می نویسد: «ممیز و مالک وظیفه یافتن محلی برای نمایشگاه را برعهده گرفتند. جست وجوی آنها چندان طول نکشید و مکانی مناسب برای این منظور انتخاب شد که مورد قبول جمع نیز قرار گرفت: «زیرزمینی نسبتا وسیع در ساختمان شماره ۱۹۸، خیابان شاهرضا (انقلاب) مقابل ورودی اصلی دانشگاه تهران.» واژه فارسی «تالار» که در آن سال ها رواج داشت به جای «گالری» برای این مکان برگزیده شد. نشانه اش را هم مرتضی ممیز طراحی کرد. نخستین نمایشگاه در چهارم تیر ماه ۱۳۴۳ با نمایش نقاشی های دوازده عضو موسس برگزار شد.  پس از آن، نمایشگاه ها و اتفاق های مهم یکی پس از دیگری فرا رسید و گذشت. پایان سال اول فعالیت نزدیک بود و اختلاف های نهان آشکار شد. در این زمان مالک، پیل آرام، تبریزی، هزاوه ای، محلاتی و عربشاهی از جمع جدا شدند. جودت در این مورد می گوید: «ما گروه خاصی نبودیم که صاحب ایده یا نظریه مشخصی باشیم و چون نظر مشترکی هم بین ما نبود، همان سال اول نه نفر از ما رفتند. در بحث های مان به یک چیز مشترکی نتوانستیم برسیم. بالاخره جوانی بود و هر کسی گرایش خاصی داشت.» یک سال دیگر گذشت و تنها قندریز و جودت و پاکباز باقی مانده بودند. مدتی نگذشته بود که قندریز نیز نه به خواست خود بلکه به جبر مرگ، جدا شد. او در ششم اسفند ماه ۱۳۴۴، در حال رانندگی در جاده کرج-چالوس، به دره سقوط کرد. پس از تصادف و درگذشت او، دوستان و دیگر موسسان تالار، نام «تالار ایران» را به «گالری قندریز» تغییر دادند. این گالری در طول عمر فعالیت خود، به مسائل پژوهشی و تئوری اهمیت زیادی می داد، از این رو چند کتاب و دو نشریه «بررسی» و «فصلی در هنر» را منتشر کرد. گالری در شهریور ماه ۱۳۴۹ به فعالیت خود در محل نخست پایان داد. پس از مدت کوتاهی در مکان جدید (خیابان دانشگاه، ساختمان شماره ۲۰)، فعالیتش را از سر گرفت. گالری در محل دوم نمایشگاه های مهمی را در حوزه هنرهای تجسمی، از کارهای هنرمندان جوان آن روز و شناخته شده امروز برگزار کرد. سال ۱۳۵۶ بار دیگر مکان گالری تغییر کرد. محل جدید در خیابان بخارست (احمد قصیر)، کوچه ۱۸، زیرزمین ساختمان شماره ۱ بود. استقبال از نمایشگاه های تالار در مکان جدید با مشکل روبه رو شد و آخرین رویداد (نقاشی های داوود امدادیان) در خرداد ماه ۱۳۵۷ برگزار شد، درنهایت گردانندگان این گالری پایان عمر آن را اعلام کردند. این گالری در طول عمر ۱۴ ساله خود، در زمینه نوآوری های فرهنگی و خلاقیت های جدید هنری، نقش موثری در هنر معاصر ایران ایفا کرد.