سفرنامه ترکستان و ایران

درباره کتاب

هنری موزر سیاحی بلژیکی بود که به تابعیت روسیه درآمد و در حدود صد و پنجاه سال پیش، برای آشنایی با شرق به ایران و ترکستان سفر نمود. در این کتاب اطالعات جغرافیایی و فرهنگی فوق‌الده‌ای گردآوری شده است که مطالعه آن به ویژه برای پژوهشگران تاریخ، امری مفید به فایده است.

اولین بارکه او قصد سیاحت ترکستان را می کند، در بخارا به دست عمال امیر بخارا گرفتار و زندانی می شود. او را از زندان بدین جهت آزاد می کنند که به پطرزبورگ برود و اجازه عبور از ترکستان را از دولت روسیه کسب کند. اما همین که به سر حد افغانستان می رسد، به علت نابسامانی اوضاع، از سیاحت خود چشم می پوشد و از طریق افغانستان عازم اروپا می گردد.

بار دیگر پس از 14 سال به فکر آرزوی گذشته می افتد و سیاحت خود را در آسیای وسطی می آغازد. بنابراین خواندن نوشته چنین آدمی که شیفته سیاحت در چنین سرزمینی است، خالی از فایده نیست و خواننده از خواندن چنین نوشته ای پشیمان نخواهد شد. نویسنده در سیاحتنامه خود، زمینه های مختلفی را بررسی کرده و از لابه لای سطور نوشته اش پیداست که او مردی زیرک و هوشیار و ریزبین و کنجکاو در مسائل گوناگون است…

سفرنامه مذکور در دو قسمت تدوین شده است؛ قسمت اول: ترکستان در 11 فصل و قسمت دوم: ایران در چهار فصل که البته از نظر حجم مطالب تقریبا برابرند.

نویسنده سفرنامه ترکستان و ایران مردی است سوییسی به نام هنری موزر که در ظاهر به تبعیت دولت روسیه درآمده است. وی در ملاقاتی که با ناصرالدین شاه داشته، می نویسد: «ناصرالدین شاه به زبان فرانسه ختم کلام فرموده و اسم مرا تکرار و اظهار تعجب فرمودند از اینکه من رعیت روس شده ام.»

موزر در سیاحتنامه خود، زمینه های مختلفی را بررسی کرده و از لابه لای سطور نوشته اش پیداست که او مردی زیرک، هوشیار، ریزبین و کنجکاو در مسایل گوناگون است. وی هم عاشق سیاحت است و هم دل بسته تجارت. در ترکستان و ایران اشیای گرانبهای بسیار، از قبیل فرش های قدیمی ترکستانی و ایرانی و انواع ظروف خریداری می کند و در تهران به دنبال اسلحه اصفهانی و شمشیرهای قدیمی خراسانی می گردد.