شرح افکار و آثار برگزیده بنتام و میل ( مکتب فایده گرایی )

درباره کتاب

آغاز کتاب به تاریخچه و تعریف فایده‌گرایی اختصاص دارد که طی آن شخصیت “فایده‌گرا” که به زعم “استوارت میل” این واژه را او به مفهوم جدید برای اولین بار به کار برده است. چنین تعریف شده است: “کسی که نظریه‌ی اخلاقی او اعمال را به حسب معیار فایده مورد داوری قرار می‌دهد”. پس از آن، زندگی و آثار “جرمی بنتام” معرفی شده هم چنین با هدف طرح مکتب فایده‌گرایی، نظریه‌ی بنتام درباره‌ی اخلاق، قانون‌گذاری و قانون بررسی شده است. “بنتام نتیجه‌ می‌‌گیرد که اگر از طبیعت بشری مفهومی روشن در دست نباشد یعنی تا زمانی که نظریه‌ای مبتنی بر روان شناسی وجود نداشته باشد نباید متوقع بود که وضع بشر بهبود یابد. او لذت‌گرایی را به عنوان نظریه‌ی خود در روان‌شناسی پذیرفته است. با توجه به این نظر، همه‌ی مردم طالب لذت‌اند و از الم روی گردان”. در بخش بعدی کتاب، زندگی، آثار فلسفه‌ی توماس کارلایل به اختصار معرفی شده است. برای مثال در این بخش خاطرنشان شده که “کارلایل سه موضوع را در مورد فایده‌گرایی بنتام مورد انتقاد قرار می‌دهد: اندازه‌گیری، خوشبختی، و فردیت… جالب‌ترین انتقادی که کارلایل از بنتام می‌نماید تاکیدش بر این موضوع است که‌ بنتام‌گرایی با توجه خاص به معیاری یکسان برای لذایذ موجب یکنواختی دموکراتیک می‌شود”. بخش بعدی کتاب، شرحی است بر زندگی، آثار و فلسفه‌ی “جان استوارت میل” که برای نمونه در این بخش آمده است: “میل فایده‌‌گرا بود و همانند بنتام معتقد به این که قضاوت بر اعمال باید به حسب اصل فایده یا اصل بیشترین خوشبختی باشد. علاوه بر این، سه جنبه‌ی دیگر نیز وجود دارد که مشابهتی میان عقاید میل با بنتام به وجود می‌آورد. نخست این که می‌اندیشد خوشبختی عبارت است از لذت، ثانیا گفته است که اصل فایده را نمی‌توان کاملا با لفظ اثبات کرد…. ثالثا این که، میل و بنتام هر دو به شدت مخالف تلاشی مبتنی بر شهودگرایی برای پایه‌ریزی اصل اولیه‌ی نظریه‌ی اخلاقی بر شهودی پیشینی (تجربه‌ی بدیهی و به طور مستقل شناخته شده) بودند”.