ادب الکبیر و ادب الصغیر

درباره کتاب

مجموعه این دو کتاب دستورات اخلاقی، زمامداری، حسن سلوک و روش بهتر زندگی کردن است. ابن مقفّّع هدف خود را از ترجمه این کتاب در ابتدای کتاب ادب الکبیر چنین می آورد. « اما در این زمان تنها کوشش دانشمندان ما این است که از دانش پیشینیان بنگرند، آن سان که گویی با آنها به گفتگو می پردازند و ایشان فرا می گیرند، و آثار آنان را پیروی می کنند، و کردارشان را سرمشق قرار داده در پی آنها رهسپار می شوند. حاصل این که آنچه از کتب ایشان دستگیرمان می شود هما ناگزیده آراء پیشینیان و دست چین اخبار و آثار آنهاست نه چیزی بیش از این. حقیقت آنست که ما در این گونه کتب به مطلبی برنخورده ایم که نویسندگان هرچه بلیغ تر آن به نتیجه و مقصودی زسیده باشند که پیشینیان سبقت نگرفته بدان دست نیافته باشند، نه در تعظیم و بزرگداشت خداوند عزوجل و واداشتن به توجه به او و در خواست از او، و نه در کوچک شمردن دنیا و بی اعتنایی به آن، و نه در نگارش اصناف علم و جداکردن اقسام و دسته بندی اجزا و روشن ساختن راهها و توضیح مبانی و مأخذ آن، و نه در نشان دادن صورتی از صور ادب و نوعی از انواع اخلاق. بنابراین چیزی از خرد و کلان امور نمانده است که گوینده ای درباره آن سخن بگوید. بلی در این میان مطالبی پیرامون برخی از لطائف امور ناشی از انبوه حکمت گفتار پیشینیان بما ارزانی شده که به جای آنست لطائف کوچکی درباره آن نگاشته شود، و از آن جمله است برخی ادب که من در این کتاب خود از آنها یاد کرده ایم، و افتد که مورد نیاز مردم قرار گیرد.»ترجمه ابن مقفّع را که از متون ساسانی باید دانست، پایه سنت اندرز نامه نویسی تاریخی یا نصیحت المللوک نویسندگان آینده چون خواجه نظام الملک باید دانست.