قیام شیعی سربداران

توضیحات

مردم ایران زمین پس ازهجوم صحرانشینان لگام گسیخته مغول و ترک برغم سستی و بی سیاسی محمد خوارزمشاه و خلیفه بغداد هیچگاه از پایداری در برابر متجاوزان غارتگر و خونخوار باز نایستادند. مقاومت مردم شکل های گوناگون داشت…

سبزوار یا بیهق ازمراکز قدرتمند تشیع در خراسان بود و محل استقرار شیخ خلیفه بود. شیخ خلیفه شیعه حق جویی از اهالی مازندران بود که در پی یافتن حقیقت گام به گام و منزل به منزل به سبزوار رسید و در مسجد جامع سکنی گزید و در همان مسجد دینداران متحجری که زهد و سکوتشان لباس مشروعیت بر تن مغولان غارتگر میکرد به شهادت رسید . شیخ خلیفه( اولین رهبر سربداران) مسایل سیاسی زمان را در کسوت مسائل مذهبی مطرح کرد.
پس از شهادت شیخ خلیفه نزدیک ترین مرید و دوست او شیخ حسن جوری رهبری شیعیان سربدار و جنبش آنان را در دست گرفت. این جنبش با آغاز کارش در خراسان و نمایش توانایی مبارزه با مغولان – گرچه در مقیاس محدود – باعث ایجاد حس خود باوری در میان ایرانیان شد. به نظر می آید حرکتهایی که بعدها در مناطق هرات و مناطق نزدیک به خراسان انجام شد تحت تاثیر ،قیام سربداران بوده است….

سربداران نخست به صورت یک قیام مذهبیِ شیعی- صوفی علیه هیئت حاکمه، (چه ایرانی و چه مغول) ظهور کرد. این قیام که در پی تعالیم مذهبی شماری از شیوخ خراسان و سبزوار آغاز شده بود به صورت یک حرکت مذهبی – سیاسی کل منطقه شرقی و شمالی ایران آن زمان را دربرگرفت. این قیام با همراهی دو گروه مذهبی یا درویشان و سیاسی یا سربداران شکل گرفت. نخستین رهبران مذهبی ایشان شیخ خلیفه و شاگردش شیخ حسن جوری بودند. در ایام تیمور هم شیخ داود سبزواری از همین طایفه علیه تیمور قیام کرد.

مذهب تشیع با بن‌مایه‌ای از تعالیم تصوف و بیگانه‌ستیزی و فتوت و جوانمردی و بُعد مردمی و فقدان وراثت در سلطنت از جمله عوامل و ویژگی‌های مهم این قیام محسوب می‌شد. این دولت مدت نیم قرن در خراسان و جرجان (گرگان)، قومس (کومش ) و مازندران و جوین و اسفراین حکومت کرد، و عاقبت به‌دست امیرتیمور گورکانی منقرض گردید.